Sjóferð sjö laxa - í hádeginu

Hvert fara laxarnir þegar þeir ganga í sjó?

Hvernig rata þeir aftur heim?

Eru þeir virkir á daginn eða næturna?

Eru þeir hamingjusamir á sundi sínu?

 

Jóhannes Guðbrandsson doktorsnemi við Líf og umhverfisvísindadeild HÍ, mun ræða fyrstu tvær eða þrjár spurningarnar, í erindi um rannsóknir á fari laxa sem hann vann í samstarfi við sérfræðinga á Veiðimálastofnun.

 

Erindið hans kallast Sjóferð sjö laxa. Fæðugöngur og dýpisatferli íslenskra laxa (Salmo salar L.) metið með mælimerkjum.

 

Ágrip erindis.

 

Árin 2005 og 2006 var samtals sleppt 598 gönguseiðum í Kiðafelssá í Kjós sem báru DST-merki sem mældu hitastig og dýpi. Fimm laxar skiluðu sér til baka 2006 og tveir 2007 allir eftir ársdvöl í sjó. Merkin mældu hita og dýpi alla sjávardvölina. Laxarnir hélt sig að mestu leiti við yfirborðið og dægursveiflur voru í dýpisatferli þar sem laxinn hélt sig dýpra á daginn. Laxarnir hélt sig milli 6 og 15 °C. Við bárum hitastigið saman við yfirborðshita sjávar (NOAA) til að staðsetja fiskinn á mismunandi tíma. Útfrá ofangreindum dægursveiflum í dýpi mátum við sólarhádegi yfir vetrarmánuðina. Við beittum huldu Markov líkani (Hidden Markov Model) til að ákvarða staðsetningu út frá þessum tveimur þáttum. Laxarnir héldu sig suðvestur af landinu í Irminger hafinu fyrsta sumarið en héldu austur í átt til Færeyja um haustið, en héldu svo til baka í Irminger hafið þar sem þeir dvöldu þar til þeir sneru heim í ánna. Laxarnir tóku stuttar og djúpar dýfur (>100 m) á seinni hluta sjávardvalarinnar.

 

Föstudagur, feb. 27, 2015 - 12:30 til 13:10.

Askja

Stofa 131

 

 

Hugur og Raun í eina sæng...

Í vesturevrópu er oft talað um að menntun í vísindum, tækni og stærðfræði sé nauðsynleg undirstaða efnahagslegra framfara. Upp á enskuna er talað um STEM (Science, technology, engineering and mathematics) og mun ég nota þá skammstöfun hér.

Raunvísindi, verkfræði og stærðfræði eru erfið fög. Talað hefur verið um að innritun í háskólanám í þessum greinum hafi ekki verið nægileg, og eða ekki haldist í hendur við aukna þörf samfélagsins fyrir fólk með STEM menntun.

Í þessu samhengi er oft talað um að nýrri greinar, (t.d. félagsvísindi, viðskiptafræði, markaðsfræði og hönnun) hafi dregið til sín nýnema, á kostnað STEM og annara greina. Það sem oft gleymist er hin klassíska hugvísindamenntun, t.d. heimspeki, tungumál og bókmenntafræði. Það sem þau fög bjóða upp á er þjálfun í hugsun, ritun og rökræðu, sem vantar í nýju fögin og að vissu leyti einnig í raunvísindi.

Auðvitað er gagnrýnin hugsun kjarni í vísindastarfi, en því miður hefur kennsla í raungreinum ekki alltaf náð að kenna og prófa nemendur í grunnnámi í slíku. Þetta sést kannski best í stílum og ritgerðum nemenda. Þar fá þeir tækifæri til að þjálfa byggingu og skilja rökflæði, ræða forsendur (duldar og ræddar), greina á milli staðreynda, ályktana og túlkana.

Sem raunvísindamaður er ég hallur undir hina vísindalegu aðferð og vandaðar rannsóknir og athuganir. En sem bókaormur þá kann ég einnig að meta skýran stíl, góða röksemdafærslu, vandað mál og auðvitað sköpunargleði í frásögn og orðavali.

Það gladdi mig því ósegjalega að lesa grein sem Loretta Jackson-Haye skrifaði í Washington post We don’t need more STEM majors. We need more STEM majors with liberal arts training.

Upphaf greinar hennar er á þessa leið:

In business and at every level of government, we hear how important it is to graduate more students majoring in science, technology, engineering and math, as our nation’s competitiveness depends on it. The Obama administration has set a goal of increasing STEM graduates by one million by 2022, and the “desperate need” for more STEM students makes regular headlines. The emphasis on bolstering STEM participation comes in tandem with bleak news about the liberal arts — bad job prospects, programs being cut, too many humanities majors.

As a chemist, I agree that remaining competitive in the sciences is a critical issue. But as an instructor, I also think that if American STEM grads are going lead the world in innovation, then their science education cannot be divorced from the liberal arts.

Our culture has drawn an artificial line between art and science, one that did not exist for innovators like Leonardo da Vinci and Steve Jobs.