Landnám grjótkrabba við Ísland 9. júní

Þriðjudaginn 9. júní ver Óskar Sindri Gíslason doktorsritgerð sína í líffræði við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Landnám grjótkrabba (Cancer irroratus) við Ísland (Invasion of the Atlantic rock crab (Cancer irroratus) in Icelandic waters).

Andmælendur eru dr. Erik Bonsdorff, prófessor við Åbo Akademi University í Turku í Finnlandi, og dr. Bernd Hänfling, vísindamaður við Háskólann í Hull í Bretlandi.

Leiðbeinandi var dr. Jörundur Svavarsson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands.
Auk hans sátu í doktorsnefnd dr. Snæbjörn Pálsson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, og dr. Halldór Pálmar Halldórsson, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Suðurnesjum.

Dr. Eva Benediktsdóttir, dósent og deildarforseti Líf- og umhverfisvísindadeildar Háskóla Íslands, stjórnar athöfninni.

Ágrip rannsóknar

Í doktorsverkefninu eru landnámi grjótkrabba (Cancer irroratus) við Ísland gerð skil, útbreiðslu hans við landið, þéttleika og erfðabreytileika. Grjótkrabbinn fannst fyrst við Ísland árið 2006 í Hvalfirði. Fundur grjótkrabbans hér við land er um margt áhugaverður, ekki síst fyrir þá staðreynd að þetta er í fyrsta skipti sem tegundin finnst utan sinna náttúrulegu heimkynna sem liggja meðfram austurströnd Norður-Ameríku, frá Suður-Karólínu til Labrador í norðri. Hér er landnámi grjótkrabbans lýst frá því hann fannst fyrst hér við land og hvernig hann hefur breiðst út til dagsins í dag, en rannsóknir á útbreiðslu og þéttleika hafa farið fram bæði á fullorðnum einstaklingum, sem og lirfum. Samhliða rannsóknum á grjótkrabba hafa fengist mikilvægar grunnupplýsingar um þéttleika tveggja algengustu krabbategundanna á grunnsævi við Ísland, þ.e. bogkrabba (Carcinus maenas) og trjónukrabba (Hyas araneus).

Niðurstöður rannsóknanna sýna að grjótkrabbi er orðinn algengasta krabbategundin á mjúkum botni á grunnsævi við Suðvesturland. Útbreiðsluaukning krabbans hefur verið mjög hröð og þekur samfelld útbreiðsla hans nú um 50% af strandlengjunni, frá Faxaflóa til Vestfjarða, auk þess sem hann finnst á blettum allt norður í Eyjafjörð. Erfðafræðilegur breytileiki grjótkrabbans var skoðaður bæði innan hans náttúrulegu heimkynna í Norður Ameríku og við Ísland en þetta er í fyrsta skipti sem erfðabreytileiki innan tegundarinnar er skoðaður.

Niðurstöður rannsóknanna sýndu fram á að erfðabreytileiki innan Íslands er svipaður og í Norður-Ameríku. Jafnframt kom í ljós að erfðafræðileg aðgreining er meðal stofna sunnan og norðan Nova Scotia í Norður-Ameríku sem líklega má rekja til atburða sem áttu sér stað í kjölfar síðasta jökulskeiðs. Landnám og útbreiðsla grjótkrabbans við Ísland hefur gengið hratt fyrir sig og virðist honum vegna vel við Ísland. Hár erfðabreytileiki, skortur á landnemaáhrifum, hröð útbreiðsla og hár þéttleiki bæði lirfa og fullorðinna einstaklinga benda til að tegundin þrífist vel við Ísland og sé komin til að vera.

Þriðjudagur, 9. júní 2015 - 13:00

http://www.hi.is/vidburdir/doktorsvorn_i_liffraedi_oskar_sindri_gislason

Askja

Stofa 132