Vísindi á mannamáli á youtube

 

Jórunn Erla Eyfjörð, prófessor við Læknadeild Háskóla Íslands, fjallaði um rannsóknir á krabbameini og möguleika á að nýta nýja þekkingu til bættrar læknismeðferðar í hádegiserindi í Hátíðasal Háskóla Íslands þriðjudaginn 21. október 2014. Erindið er hluti af nýrri fyrirlestraröð sem Háskóli Íslands hleypir nú af stokkunum og ber heitið Vísindi á mannamáli.

https://www.youtube.com/watch?v=n19yBUB62Vs

Vísindi á mannamáli er ný fyrirlestraröð Háskóla Íslands sem efnt er til að frumkvæði Lífvísindaseturs og Líffræðistofu Háskóla Íslands.

Markmiðið er að varpa ljósi á það hvernig vísindamenn háskólans reyna að afhjúpa leyndardóma náttúrunnar og hvaða þýðingu vísindarannsóknir hafa fyrir daglegt líf fólks, t.d. baráttu við sjúkdóma eða náttúruöflin eða til að auka lífsgæði og takast á við nýjar áskoranir tengdar breytingum í umhverfinu.

Næsta erindi verður 18. nóvember n.k. Verðmæti vísinda – Frá grunnrannsóknum til lækningavara á markaði

Ágústa Guðmundsdóttir, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, fjallar um tilurð og vöxt líftæknifyrirtækisins Zymetech og tengsl þess við grunnrannsóknir í skólanum í öðru erindi fyrirlestraraðarinnar Vísindi á mannamáli sem Háskóli Íslands stendur fyrir. Erindið verður í Hátíðasal Háskóla Íslands þriðjudaginn 18. nóvember nk. kl. 12.10.

Erindi hennar nefnist Verðmæti vísinda – Frá grunnrannsóknum til lækningavara á markaði.

 

Surtsey í sjónmáli

Í vor kom út mjög forvitnileg bók um Surtsey, sem Erling Ólafsson og Lovísa Ásbjörnsdóttir rituðu.

Fjallað var um bókina og hina einstöku náttúru Surtseyjar í Sjónmáli nú í vor. Í ljómandi skemmtilegu spjalli segja Erling og Lovísa frá eyjunni og lífríki hennar. Erling lýsti því m.a. að hafa fundið fyrstu ber á krækilyngi í Surtsey, og staðist þá freistingu að smakka á þeim.

Bókin verður kynnt 19. nóvember á bókafundi Líffræðifélagsins.

Af vef Náttúrufræðistofnunar Íslands (báðir höfundar starfa þar).

Það vakti mikla athygli og áhuga vísindamanna um víða veröld þegar Surtsey reis úr sæ árið 1963. Með tilkomu eyjarinnar skapaðist einstakt tækifæri til að fylgjast með myndun og mótun eldfjallaeyjar, baráttu hennar við atlögur sjávar og hvernig ördautt land glæddist lífi. Surtsey var strax friðlýst og eyjan hefur alla tíð hefur verið lokuð fyrir umferð annarra en vísindamanna. Rannsóknir á Surtsey hafa staðið óslitið frá upphafi og hálfrar aldar náttúrusaga hennar er ítarlega skráð í um 600 ritum og fræðigreinum. Þetta gerir Surtsey einstaka og varð til þess að hún var samþykkt á heimsminjaskrá Sameinuðu þjóðanna árið 2008.

Í bókinni Surtsey í sjónmáli gefst almenningi tækifæri til að skyggnast inn í dulinn heim Surtseyjar og kynnast jarðfræði, framvindu gróðurs, fuglalífi og hvernig samfélag smádýra mótast. Saga eyjarinnar er sögð í máli og myndum sem fæstar hafa áður komið fyrir augu almennings.

Hreinsunardeild náttúrunnar

Síldardauðinn í Kolgrafafirði er verulega sérstakur. Samkvæmt heimildum eru ekki dæmi um viðlíka fiskidauða á afmörkuðu svæði.

Íslendingum er þetta í fersku minni, en nokkrum spurningum er enn ósvarað. Ein þeirra er sú, hvaða afleiðingar hefur síldardauðinn á lífríki fjarðarins.

Valtýr Sigurðsson er framhaldsnemi í líffræði, og vinnur verkefni við Háskólasetrið á Snæfellsnesi, m.a. í samstarfi við Jörund Svavarsson við HÍ. Niðurstöðurnar er ansi forvitnilegar.

Fjallað var um málið á Rúv í vor.

Fyrir síldardauðann voru sniglar, krossfiskar, marflær, krabbar, skeljar og margar fleiri tegundir í firðinum. Núna er þar aðallega ein tegund, burstaormur sem nefnist capitella capitata. Í rannsókninni sem gerð var 1999 fannst einn slíkur ormur í firðinum. Núna eru þar um 35 þúsund ormar á fermetra og eru þeir stærri en áður hefur sést. 

Ormurinn þarf ekki mikið súrefni til að lifa af. Hann plægir botninn, étur lífrænan úrgang og drullu og getur afeitrað efni eins og ammoníak.  Valtýr svarar því játandi að ormurinn sé leið náttúrunnar til að hreinsa í firðinum. „Já og þetta er náttúrlega lífræn mengun þannig þetta er ekkert nýtt þetta er eitthvað sem náttúran er gerð til þess að takast á við. Þannig að við búumst við því að náttúran höndli þetta bara á nokkrum árum.“

Um verkefnið á vef Rannsóknaseturs HÍ í Stykkishólmi.

Frétt RÚV 22. mars 2014 Ein dýrategund í botni Kolgrafafjarðar

Breyting á lífríkinu undir dauðu síldinni

Verðmæti vísinda á mannamáli 18. nóvember

Verðmæti vísinda – Frá grunnrannsóknum til lækningavara á markaði

Ágústa Guðmundsdóttir, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, fjallar um tilurð og vöxt líftæknifyrirtækisins Zymetech og tengsl þess við grunnrannsóknir í skólanum í öðru erindi fyrirlestraraðarinnar Vísindi á mannamáli sem Háskóli Íslands stendur fyrir. Erindið verður í Hátíðasal Háskóla Íslands þriðjudaginn 18. nóvember nk. kl. 12.10.

Vísindi á mannamáli er ný fyrirlestraröð Háskóla Íslands sem efnt er til að frumkvæði Lífvísindaseturs og Líffræðistofu Háskóla Íslands.

Markmiðið er að varpa ljósi á það hvernig vísindamenn háskólans reyna að afhjúpa leyndardóma náttúrunnar og hvaða þýðingu vísindarannsóknir hafa fyrir daglegt líf fólks, t.d. baráttu við sjúkdóma eða náttúruöflin eða til að auka lífsgæði og takast á við nýjar áskoranir tengdar breytingum í umhverfinu.

Líftæknifyrirtækið Zymetech byggist á rannsóknum Ágústu og Jóns Braga Bjarnasonar heitins, prófessors í lífefnafræði við Verkfræði- og náttúruvísindasvið Háskóla Íslands. Zymetech grundvallast á áratugarannsóknum við Háskóla Íslands á meltingarensímum úr þorski og hagnýtingu ensímanna í lækningavörur og snyrtivörur á markaði.

Fjallað verður um gildi grunnrannsókna í nýsköpunarferlinu og það hvernig djúp þekking á ensímum, örverufræði, matvælafræði, lífefnafræði, frumulíffræði og lyfjafræði nýtist beint í hagnýtri líftækni. Nýsköpunarferli líftæknifyrirtækja er langt og flókið. Alþjóðlegir markaðir líftækniafurða, eins og t.d. lækningavara, eru stórir, kröfuharðir og nýjungagjarnir. Því krefst þróun nýrra lækningavara fyrir slíka markaði sífelldrar uppbyggingar hugvits og aukinnar þekkingar. Kostnaður við einkaleyfi, skráningu lækningaafurða, erlenda ráðgjafa, markaðsmál, leyfisveitingar og fleira er mikill en nauðsynlegur fyrir alþjóðlega markaðssetningu.

Zymetech hefur átt gott samstarf við Háskóla Íslands og Landspítala – háskólasjúkrahús um öflun rannsóknastyrkja, menntun framhaldsnema og birtingu vísindagreina. Einnig býður samstarfið upp á störf fyrir unga vísindamenn og aðgengi að sérhæfðri aðstöðu til grunn- og læknisfræðilegra rannsókna. Mikilvægi rannsóknasjóða fyrir nýsköpun og áframhaldandi uppbyggingu hugvits innan fyrirtækja á alþjóðamarkaði verður einnig rætt.

Um Ágústu Guðmundsdóttur
Ágústa Guðmundsdóttir lauk doktorsprófi í örverufræði og sameindalíffræði frá örverufræðideild Virginíuháskóla í Charlottesville í Bandaríkjunum árið 1988. Hún hefur verið gistiprófessor við skólann frá árinu 1989 og hefur jafnframt stundað rannsóknir við University of California, San Francisco og New York University. Frá árinu 1993 hefur Ágústa verið prófessor í matvælaefnafræði við Matvæla- og næringarfræðideild Heilbrigðisvísindasviðs en var dósent í sömu grein frá 1989–1993. Rannsóknir Ágústu hafa í vaxandi mæli beinst að notkun þorskaensíma gegn örverusýkingum og þróun lækningavara sem byggjast meðal annars á rannsóknum hennar í samstarfi við Zymetech. Ágústa hefur verið rannsóknastjóri Zymetech um árabil en rannsóknirnar hafa verið unnar í samstarfi við Háskóla Íslands. Hún hefur ritað fjölda vísindagreina og bókakafla um rannsóknir sínar og samstarfsmanna og leiðbeint fjölda doktors- og meistaranema. Auk þess hefur hún tekið virkan þátt í stjórnunarstörfum jafnt innan sem utan Háskóla Íslands.

Þetta er annað erindið í röðinni. Hið fyrsta var flutt af Jórunn E. Eyfjörð í október síðastliðinn.

Horfa má á fyrirlestur Jórunnar á vef HÍ - Brjóstakrabbamein og leitin að bættri meðferð.

Háskóli kaupir sér orðspor

Háskólar keppa sín á milli, um orðspor, starfsmenn og peninga. Þetta er sérlega áberandi í Bandaríkjunum og Evrópu, en einnig hafa lönd í Asíu hafa lagt púður í slíka samkeppni.

Nýverið gaf US News and World Report (USNWR) út lista um röðun háskóla eftir fagsviðum (USNWR global ranking of universities). Topp tíu listinn fyrir stærðfræði.

1. Berkeley
2. Stanford
3. Princeton
4. UCLA
5. University of Oxford
6. Harvard
7. King Abdulaziz University
8. Pierre and Marie Curie – Paris 6
9. University of Hong Kong
10. University of Cambridge

Stærfræðingurinn og Íslandsvinurinn Lior Pacter, sem starfar við Berkley háskóla fjallar um málið í nýlegu bloggi. Hann bendir á að á topp 10 séu margar þekktar og viðurkenndar deildir, en eitt spurningamerki, háskóli King Abdulaziz í Saudi Arabíu.

Forseti deildarinnar er prófessor Abdullah Mathker Alotaibi, sem hlaut doktorspróf árið 2005 en hefur ekki birt eina einustu vísindagrein. Hvernig getur deildin verið svona viðurkennd alþjóðlega?

Listinn er byggður á orðspori vísindamanna, sem er reiknað út frá fjölda greina sem þeir birta og einnig fjölda tilvitnana í greinar þeirra. Hið síðara gefur til kynna að rannsóknir viðkomandi séu lesnar af mörgum og að þeir vísi í öðrum fremur.

Í ljós kemur að þessi háskóli stundar mjög merkilega starfsemi, sem tengist lítið rannsóknum í stærðfræði. Þeir bjóða virtum og virkum stærðfræðingum heiðurstarf við skólann með uþb. $72.000 árslaun, gegn því að viðkomandi merki greinar sínar með nafni skólans og deild. 

Þeir sem þiggja þetta starf þurfa ekki að vinna við skólann, geta haldið áfram sinni venjulegu dagvinnu en fá tæpar 9 millur á ári fyrir að setja einn vinnustað í viðbót á vísindagreinarnar sínar. 

Þannig að tilvitnanir í þessa menn auka KAU orðspor á alþjóðlegan mælikvarða (eins og það er mælt með mælistikum skriffinnana!).

Pacther rekur þetta í þaula í pistli sínum. Hann bendir á nokkra stærðfræðinga og líffræðinga sem hafa tekið beituna, og skreytt KAU með orðspori sínu fyrir nokkrar milljónir króna.

Það er augljóst að peningar kaup orðspor, jafnvel í vísindum.

E.s.

Ég veit ekki til þess að nein íslendingur hafi verið keyptur til KAU, og nei enginn íslenskur háskóli komst inn á lista USNWR. 

Ítarefni:

Lior Pacther To some a citation is worth $3 per year October 31, 2014

Yudhijit Bhattacharjee fjallaði um þetta í Science árið 2011 “Saudi Universities Offer Cash in Exchange for Academic Prestige

Náttúra í jafnvægi? Veiðiskapur í Mývatni í 150 ár

Árni Einarsson forstöðumaður Náttúrurannsóknastöðvarinnar við Mývatn, og gestaprófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild HÍ mun halda fyrirlestur um hugmyndir um jafnvægi í náttúrunni, út frá þekkingu á vistkerfi Mývatns.

Erindið heitir ,,Náttúra í jafnvægi? Veiðiskapur í Mývatni í 150 ár.”

Erindið verður föstudaginn 7. nóvember frá 12:30 til 13:10 í stofu 131 í Öskju, náttúrufræðahúsi HÍ.

Fjallað verður um hugmyndir manna um jafnvægi í náttúrunni og hvernig þær hafa verið að breytast eftir því sem þekking okkar eykst. Tekið er dæmi af silungsveiði í Mývatni, en hún hefur breyst meira í áranna rás en flesta grunar. Skoðun á sögulegum heimildum og borkjörnum úr setlögum víkkar skilning okkar á aflabrögðum í þessu fornfræga veiðivatni.

Allir velkomnir, aðgangur er ókeypis.

Önnur erindi líffræðistofu HÍ má nálgast á vefslóðinni.

http://luvs.hi.is/is/fyrirlestrar-haustid-2014-0