Erfðatækni, umhverfi og samfélag

Erfðabreyttar lífverur hafa verið áberandi í umræðunni undanfarin misseri. Eðlilegt er að spyrja um eðli erfðabreyttra lífvera, hvernig eru þær búnar til, hversu algengar þær eru og hvort þær stefni mannfólki í hættu. Spyrja má hvort þær séu hættulegar heilsu eða hvort þær hafi áhrif á lífverur eða vistkerfi. Til að bæta úr þessu og efla þekkingu á erfðabreyttum lífverum hafa Háskóli Íslands, Landbúnaðarháskóli Íslands og Háskólinn á Akureyri sett saman námskeiðið „Erfðatækni, umhverfi og samfélag“ sem kennt verður dagana 13.-15. apríl næstkomandi.

Námskeiðið verður opið öllum sem stunda framhaldsnám við ríkisháskólana fjóra, Háskóla Íslands, Landbúnaðarháskóla Íslands á Hvanneyri, Hólaskóla og Háskólann á Akureyri, í greinum sem eiga sér snertifleti við nýtingu erfðatækni, t.d. í líffræði, læknisfræði, næringarfræði, lyfjafræði, búvísindum og umhverfis- og auðlindafræði. Námskeiðið er liður í auknu samstarfi skólanna en þeir gerðu nýverið  samning um gagnkvæman aðgang nemenda að námskeiðum við skólana.

Kennarar munu halda fyrirlestra um efni á sínu sérsviði auk þess sem gestakennarar verða fengnir til þess að fjalla um hagnýtingu erfðatækni í atvinnulífinu og hlutverk stjórnvalda á þessu sviði. Nemendur munu rýna valdar vísindagreinar og fjalla um þær á gagnrýninn hátt. Þeir munu einnig flytja stutta fyrirlestra um efni sem valin verða í samráði við kennara.

Með námskeiðinu er ætlunin að efla skilning nemenda á erfðabreyttum lífverum og áhrifum þeirra á umhverfið og heilsu manna og dýra og á samfélagið almennt.

Erfðabreyttar mýs hafa þjónað sem tilraunadýr í læknisfræði og líffræði um áratuga skeið. MYND/Eiríkur Steingrímsson

Nemendur innan HÍ sem áhuga hafa á námskeiðinu geta skráð sig í LÆK099F Erfðatækni, umhverfi og samfélag.

Lýsing á námskeiðinu í kennsluskrá HÍ er eftirfarandi:

Erfðatækni hefur verið í örri þróun síðustu ár og er nú orðið ómissandi tæki í margskonar grundvallarrannsóknum í lífvísindum. Hún hefur einnig verið hagnýtt í læknisfræði, landbúnaði og iðnaði. Mikil átök hafa orðið um hvort rétt sé að sleppa erfðabreyttum lífverum út í umhverfið og nýta afurðir sem unnar hafa verið úr þeim. Settar hafa verið mjög strangar reglur víða um heim sem takmarka nýtingu þessara lífvera. Umræðan í samfélaginu er oft óvægin og mótast oftar en ekki af takmarkaðri þekkingu á málefninu. Í námskeiðinu verður farið yfir hvað felist í erfðatækni og hvernig megi nýta þessa tækni í grunnrannsóknum, læknisfræði, landbúnaði og matvælaiðnaði. Lögð verður áhersla á að fjalla um málið frá öllum hliðum og kynntir verða bæði möguleikar og takmarkanir við beitingu tækninnar, þ.m.t. hugsanlegar hættur fyrir heilsu manna og umhverfið. Námskeiðið er opið öllum sem stunda framhaldsnám við ríkisháskólana fjóra í greinum sem eiga sér snertifleti við nýtingu erfðatækni, t.d. í líffræði, læknisfræði, búvísindum og umhverfis- og auðlindafræði. Fastir kennarar úr samstarfsnetinu munu halda fyrirlestra um efni á sínu sérsviði auk þess sem gestakennarar verða fengnir til þess að fjalla um hagnýtingu erfðatækni í atvinnulífinu og stefnumörkun stjórnvalda á þessu sviði. Nemendum verður ætlað að rýna valdar vísindagreinar og fjalla um þær á gagnrýninn hátt. Þeir munu einnig flytja stuttan fyrirlestur um efni sem valin verða af kennurum.

Náms- og kennsluaðferðir:

Til viðmiðunar er eftirfarandi:   að baki hverrar ECTS einingar er miðað við ca. 30 vinnustundir nemenda  -  samtals um 120 klst.

Námskeiðið verður kennt frá hádegi föstudaginn 13. apríl til sunnudagsins 15. apríl.
    
Fyrir námskeiðið fá nemendur safn vísindagreina sem þeir eiga að vera búnir að kynna sér. Þeir eiga að undirbúa kynningu á námskeiðiðnu um efni sem þeim verður úthlutað af viðkomandi kennara. Þeir eiga jafnframt að útbúa útdrátt upp á 1500 orð um efni fyrirlestursins sem liggja á fyrir við upphaf námskeiðsins.

•    Fyrirlestrar                                20  klst    
•    Lestur/ undirbún. Kynningar     55  klst   
•    Útdráttur                                  45  klst   

                  Samtals                       120  klst