Hvað "í ósköpunum" er íslenskt vísindafólk að rannsaka?

Fyrir tæpum sjö árum var kosningabarátta Obama og McCain að komast á skrið. Varaforsetaefni McCains var fyrrum fylkisstjóri Alaska, Sarah Palin.

Henni fannst það líklegt til vinsælda (atkvæða) að hæðast að rannsóknarverkefnum sem bandaríkjastjórn styrkir. Hún sagði:

You've heard about some of these pet projects, they really don't make a whole lot of sense and sometimes these dollars go to projects that have little or nothing to do with the public good. Things like fruit fly research in Paris, France. I kid you not.

Þar sem frú Palin skildi ekki, var hvernig vísindin virka og hversu mikilvæg tilraunalífvera ávaxtaflugan er. Á þeim tíma skrifaði ég lítinn pistil flugunni til varnar (Óhæfur frambjóðandi) en nú er mér annara um vísindin í heild sinni.

Skoðun frú Palin er reyndar ansi algeng, margt fólk skilur ekki hvað ríkið er að púkka upp á grunnrannsóknir, rannsóknastofnanir eða háskóla. Hluti af ástæðunni er sá að fólk hefur öðrum hnöppum að hneppa, það nennir ekki eða vill ekki setja sig inn í málið. Einnig er nokkuð ljóst að vísindasamfélagið hefur ekki verið nægilega duglegt að kynna rannsóknir og niðurstöður.

Það er meðal annars kveikjan að fyrirlestraröð Háskóla Íslands, Líffræðistofu og lífvísindaseturs um vísindi á mannamáli. Þau erindi eru öllum opin og tekin upp á myndband, sem hægt er finna á vefnum.

Svipaðar ástæður eru líklega á bak við nýjung hjá Rannsóknamiðstöð Íslands, sem stendur fyrir opnum fundi fimmtudaginn 12. mars (sjá hér að neðan).

Íslenskt vísindafólk rannsakar margskonar viðfangsefni, og eigum við fullt af fólki í fremstu röð alþjóðlega. Vonandi komast sem flestir á þennan fund, þótt það viðurkennist að tímasetningin sé ekki beint heppileg dagvinnufólki. Ég er til dæmis að kenna þetta síðdegi.

------------- tilkynning orðrétt -----------------

Hvað er íslenskt vísindafólk að rannsaka? Hvernig verkefni styrkir Rannsóknasjóður? Hvernig skiptast styrkir úr sjóðnum?

Fimmtudaginn 12. mars kl. 14-17 verður opinn kynning á Rannsóknasjóði, úthlutun hans og fjölbreyttum verkefnum sem sjóðurinn styrkir. Kynningin verður haldin á Hótel Sögu, 2. hæð.

Markmið kynningarinnar er að kynna starfsemi sjóðsins og það fjölbreytta vísindastarf sem hann fjármagnar. Á dagskránni verða áhugaverð erindi og veggspjaldakynningar þar sem vísindamenn kynna rannsóknir sínar á öllum sviðum vísinda. Upplýsingar um Rannsóknasjóð hér. Eiríkur Stephensen hjá Rannís veitir allar upplýsingar um sjóðinn og kyninguna. Sími 515 5800, netfang [e-mail]

Fundarstjóri verður Brynja Þorgeirsdóttir, fjölmiðlakona.

Allir velkomnir á meðan húsrúm leyfir!

Dagskrá:

Kl. 14:00-15:30 Opnun og kynningar verkefna

• Illugi Gunnarsson, mennta- og menningarmálaráðherra, opnar fundinn.
• Guðrún Nordal, formaður stjórnar Rannsóknasjóðs flytur ávarp.

Verkefnakynningar (í stafrófsröð):

• Forspárþættir heilsu og hegðunar meðal ungs fólks. Inga Dóra Sigfúsdóttir, prófessor við Háskólann í Reykjavík.
• Meðfædd bakteríudrepandi peptíð gegn sýkingum og ónæmum bakteríustofnum. Guðmundur H. Guðmundsson, prófessor við Háskóla Íslands.
• Rannsókn á einhleypum konum í hópi vesturfara, 1870-1914. Sigríður Matthíasdóttir, fræðimaður við Reykjavíkurakademíuna.
• Vöktun virkra jarðskjálftasprungna og kortlagning jarðskjálftaáhættu í þéttbýli. Benedikt Halldórsson, vísindamaður við Háskóla Íslands.
• Þróun rafefnahvata fyrir vistvæna og sjálfbæra eldsneytis- og áburðarframleiðslu. Egill Skúlason, dósent við Háskóla Íslands.

15:30-17:00 Veggspjaldasýning

Kynnt verða 40 verkefni sem hlutu nýja styrki á árunum 2013 og 2014.

Í lok kynningar verður boðið upp á léttar veitingar.

----------- tilkynningu lýkur --------

Ítarefni:

Arnar Pálsson 31.10.2008 | Óhæfur frambjóðandi

Arnar Pálsson 1.3.2010 | Morgan og hvíta genið

Hið sérstæða lífríki Hawaii

Eyjar nær miðbaug bera flestar mjög sérstök lífríki. Hawaii-eyjaklasinn varð til vegna virkni heits reits, en einn slíkan má líka finna undir Íslandi.

Á eyjunum má finna margar einstakar tegundir. Sumar þeirra eru mjög ólíkar, en samt náskyldar eins og ávaxtaflugurnar á Hawaii og silfursverðin. Þær eru hliðstæðar finkunum á Galapagos eyjum (sem eru reyndar líke eldfjallaeyjar), sem eiga uppruna sinn á meginlandi, en hafa síðan þróast í margar ólíkar gerðir.

Silfursverðin á Hawaii (sjá mynd af Arizona háskóla), eru í miklu uppáhaldi hjá mér, af grasafræðilegum og persónulegum ástæðum.

Ein mikilfenglegasta tegundin vex í Haleakala gígnum, fyrst í mörg ár sem silfurlitaður brúskur en síðan blómgast þau í einum svakalegum rykk, og deyja.

Þetta er einmitt dæmi um semelparaous lífstíl, þar sem allt púður er sett í eina glæsilega æxlun. Eins og rætt var í fyrirlestri í morgun.

Ítarefni.

Fleiri myndir má sjá á www.arkive.org

Upplýsingar um silfursverð á vef grasafræðideildar Hawaii haskóla (Hawaiian silversword alliance, UH Botany). 

Young, T. P. (2010) Semelparity and Iteroparity. Nature Education Knowledge 3(10):2

Eldfjöll af braut um jörðu