Vor nánasti frændi andaðist

Það fer ekki milli mála að Neanderthalsmenn voru ekki Homo sapiens. Þeir voru ekki forfeður okkar heldur náskyldur frændi. Samanburður á útliti og erfðaefni staðfestir að Neanderthalsmenn voru okkar náskyldustu frændur.

Menn hafa reyndar lengi velt fyrir sér hvort að þeir hafi tekist á eða stundað ástarleiki. Erfðafræðileg gögn sýna á afgerandi hátt að Neanderthalsmenn og Homo sapiens voru ef ekki aðskildar tegundir þá skýrar undirtegundir. Það sem meira er sömu gögn sýna að Neanderthalsmenn voru fáliðaðir, þ.e. stofn þeirra var mjög lítill, e.t.v. eitthvað í kringum 3500 manns.

Fréttir í amerískum blöðum ganga mjög oft út á persónulegar sögur, harmleiki eða lýsingar á óvæntum sigrum. Þið getið rétt ímyndað ykkur hversu hvimleitt það getur verið að vilja fræðast um efnahagsástand Argentínu eða flóð í Rín, og þurfa alltaf að lesa persónulega lýsingu af manni sem tapaði hundakofanum sínum eða hundinum sem missti gúmmiöndina sína í ánna.

Af einhverri ástæðu erum við mjög móttækileg fyrir sögum, miklu frekar en staðreyndum eða lögmálum. Það að horfa á jöfnur sem lýsir lögmálum Newtons er flestum framandi, en þegar sagðar eru sögur af eplum, gangi himintunglanna eða sjónvarpstæki á leið útum hótelglugga þá skiljum við lögmál þyngdar og hreyfingar betur.

Fundur beinaleifa Neanderthalsmanns sem virðist hafa fallið fyrir kastvopni holdgerir spurningar um samskipti Homo sapiens við okkar nánasta ættingja. Svo virðist sem vísindamennirnir séu mjög varkárir í sínum ályktunum, en síðan taka fréttafulltrúarnir við og blása allt upp.

Þótt vissulega sé möguleiki að bardagar milli forfeðra okkar og Neanderthalsmanna hafi leitt til útrýmingar þeirra síðarnefndu, er einnig mögulegt að lítil stofnstærð hafi gert þeim lífsbaráttuna erfiðari. En það er erfiðara að setja fram dramatískar fréttir um litla stofnstærð en bardaga á bökkum Efrat og Tígris.

Neanderdalsmaður féll fyrir kastvopni

Athugasemdir

[Arnar, 23.7.2009 kl. 14:56]

Ef það er rétt sem þessar rannsóknir, sem þú benntir á, benda til að stofnin stærðin hafi aðeins verið ~3500 einstaklingar að meðaltali á hverjum tíma þá má ekki mikið koma upp á til að höggva stór skörð í stöfnin.  Sjúkdómar, fæðuskortur og ja erjur við nágrana gætu hæglega þurkað út heilu kynslóðirnar.

Síðan ef það er tekið tillit til þess að þeir dreyfðust amk. frá Spáni til Írans þá er nokkuð ljóst að þeir hafa hafst fyrir í fámennum aðskildum hópum/samfélögum.

[J. Einar Valur Bjarnason Maack , 23.7.2009 kl. 21:10]

Híhí. :-)

Þú ert þa ósammála þeim ágæta bloggara sem heldur því fram hérna að Neanderdalsmenn hafi verið 'ósköp venjulegir menn'...?

[Tinna (IP-tala skráð) 24.7.2009 kl. 16:15]

Vá!  Eru þessi neðri mörk á stofnstærð áætluð útfrá erfðafræðigögnum?  Steingervingafræðingar átta sig allavegana á því að einungis brotabrot af leifum varðveitast og síðan finnum við bara brotabrot af þeim.  Því er erfitt að staðhæfa með svo mikilli nákvæmni eins og þessi niðurstaða gerir.

[Sigurður Þór Guðjónsson, 25.7.2009 kl. 00:09]

Það væri nú gaman ef til væru tvö mannkyn. Þá ættu mannhatarar að hafa eitthvað til að moða úr.

[el-Toro, 26.7.2009 kl. 11:46]

fyrir mér liggur dauði nenanderdalsmansins í mörgum hlutum.  ekki einum hluti eins og virðist vera markmið þessarra frétta.  hér eru nokkur atriði sem þarf að taka til skoðunar ef menn eiga að geta velt fyrir sér með rökhugsun af hverju neandedalsmaðurinn dó út:

* það hefur verið sagt um neanderdalsmannin að hann hafi átt mjög erfitt með að aðlaga sig að nýjum hlutum.  hann átti erfitt með að þróa sig áfram, lifði á sömu þekkingu og hann hafði alist upp við fyrir mörg þúsund árum.  neanderdalsmaðurinn hélt sig mjög á sömu slóðum allt sitt gullaldar skeið.  en neiddist til að færa sig um set er homo sapien urðu meira ráðandi afl á þeirra veiðilendum.  sumir hafa gert að því skónum að þeir hafi ekki ráðið við breitt landslag sem hafi kallað á breitta hugsun og aðlögun að nýjum veiðilendum, nýrri veðrátti og breitingum á vopnum.  sérstaklega til að verja sig með.

* neanderdalsmaðurinn hefur verið sagður hafa tíu þumalfingra sökum getunnar til að búa til hluti miðað við homo sapien.  einnig hefur það verið sagt að hauskúpa neanderdalsmansins hafi verið mun sterkari en homo sapien.  en heilin hafi verið minni, auk þess sem notkunin á heilanum hafi verið hlutfallslega minni heldur en í okkur.  við erum í dag sögð nota 5-7 prósent af heilanum okkar.  nenanderdalsmaðurinn hefur því notað eitthvað minna af sínum heila.

*   margir vísindamenn halda því fram að neanderdalsmaðurinn hafi blandast að einhverju leiti saman við homo sapien.  ef þú lesandi sérð hjólbeinóttan mann á gangi er það arfleið frá neanderdalsmanninum.  og einnig ef þú hefur ákveðið bil milli stórutáar og þeirra sem næst koma, þá hefurðu það frá neanderdalsmanninum.  blöndun milli okkar og þeirra hefur mjög svo líklega gerst að einhverju leiti.  aðalspurningin er hinsvegar hversu mikil.

*   fyrir mér liggur það ljóst fyrir að orsök falls neaderdalsmansins felst ekki í einu atriði.  heldur fellst hún í röð atburða hér að ofan ásamt fleiri atburða sem mér er ekki kunnugt um.  svo er það vísindamannana að spá í hversu mikið af hinu og þessu atriði gerðist.

[Páll Jónsson, 28.7.2009 kl. 17:38]

el-Toro: Ekki veit ég hvaða greinar þú ert búinn að lesa en mig grunar að þær hafi verið eitthvað vafasamar.

• Almennt er talið að heili Neanderdalsmanna hafi einmitt verið stærri en okkar, og engin leið er til að meta virkni heila út frá steingervingum. Og svo notum við vissulega nær 100% af heila okkar, bara ekki allann á sama tíma þar sem hlutar hans eru sérhæfðir. Að tala um 5-7% notkun er svipað og að segja 11 manna fótboltalið aðeins nota 9% mannafla síns þar sem einungis einn er með boltann á hverju augnabliki.
• Vísindamenn hafa velt fyrir sér hvort við hefðum ekki getað blandast Neanderdalsmönnum... en DNA rannsóknir virðast (mér til mikilla vonbrigða) sýna að slík blöndun hafi í besta falli verið afar lítil. Þetta með bogna fótleggi og tærnar hef ég hvergi séð haldið fram.

[Arnar Pálsson, 30.7.2009 kl. 10:46]

J.Einar

Vitanlega er ég ósammála honum, hann leyfir trúarskoðun sinni að trompa staðreyndirnar. Annars veit ég ekki hvað "ósköp venjulegir menn" þýðir. Núlifandi menn eru mjög fjölbreytnir að gerð og útliti, en mælingar sýna á óyggjandi hátt að Neanderthalsmenn eru vel aðgreinanlegir. Vitanlega eru þeir líkari okkur en simpönsum, en það gerir þá ekki að "ósköp venjulegum mönnum", frekar en það að fiskar líkjast mönnum meir en amöbum gerir þá að "ósköp venjulegum mönnum".

Tinna

Eins og ég ræddi í fyrri færslu þá er mat á stærð og aldri mjög ónákvæm, þ.e. ef matið er 3500, getur það þýtt að stærðin hafi t.d. verið milli 500 og 40000.

el-Toro

Ég held að enginn haldi því fram að útdauði Neanderthalsmanna hafi orðið til vegna stríðs þeirra við forfeður okkar. Niðurstöðurnar sýna aftur á móti að tegundirnar voru í návígi og að samskipti þeirra voru ekki alltaf vinsamleg. Vísa ég í svar Páls  varðandi önnur atriði.