Doktorsnemi í fuglafræði við HÍ fær Cozzarelli verðlaunin

Af vef HÍ:

Síðastliðið sumar birtu vísindamenn frá Stokkhólmsháskóla, Háskóla Íslands, Náttúrustofu Reykjaness og Yfirdýralæknaembættinu í Svíþjóð grein um rannsóknir sínar á skorti þíamíns (B1 vítamíns) í fuglum og möguleg orsakatengsl við fækkun sumra fuglastofna við Eystrasaltið. Greinin, sem birtist í hinu virta vísindatímariti Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), hlaut nú um helgina verðlaun sem ein af sex framúrskarandi vísindagreinum ársins 2009.

Undanfarin ár hefur orðið vart við mikinn dauða á meðal fugla við Eystrasaltið. Margir þessara fugla hafa sýnt einkenni lömunar í fótum og vængjum auk taugakippa í hálsi og augum. Stokkhólmsháskóli hóf rannsókn á þessu fyrirbæri sem leiddi til samstarfs við Háskóla Íslands og Náttúrustofu Reykjaness. Lögð var áhersla á að ná sýnum úr æðarfuglum, silfurmáfum og störum frá nokkrum svæðum innan Svíþjóðar og Íslands. Í ljós kom að þíamínskortur var á meðal þessara tegunda í Svíþjóð og kemur þetta vandamál niður á frjósemi og lífslíkum þessara fugla. Náin tengsl voru t.a.m. á milli þíamínmagns í eggjum silfurmáfa og stærð urptar (fjölda eggja á kvenfugl). Fækkun silfurmáfa í Svíþjóð síðastliðin 30 ár má skýra með þessari lágu frjósemi. Einnig kom fram að vísbendingar eru um þíamínskort á frumstigi hérlendis og því brýnt að vakta þíamín í íslenskum fuglum.

Gunnar Þór Hallgrímsson er doktorsnemi í fuglafræði hjá Líffræðistofnun Háskólans og einn af höfundum greinarinnar. ”Það er ekki er enn vitað hvað veldur því að þíamínskorturinn kemur fram í fuglunum. Þó er talið að ekki sé um að ræða skort á vítamíninu sjálfu í umhverfi okkar heldur sé hér fremur horft til röskunar á efnaskiptum. Svo virðist sem einhver efni í umhverfi okkar valdi því að dýrin ná ekki að nýta þíamínið” segir Gunnar. Hann segir jafnframt að hér séu menn ekki að horfa til þessara klassísku eiturefna eins og DDT og PCB. ”Í þessu samhengi virðast eiturefni sem hlaðast upp í fæðukeðjunni ekki líkleg til að útskýra vandamálið því að þíamínskorturinn virðist ekki sérstaklega tengjast dýrum ofarlega í fæðukeðjunni”. 

Greinin sem ber titilinn ”Wild birds of declining European species are dying from a thiamine deficiency syndrome” hefur nú hlotið Cozzarelli verðlaunin fyrir framúrskarandi vísindagrein í PNAS árið 2009. Cozzarelli verðlaunin hlutu sex greinar af  rúmlega 3700 sem birtust árið 2009. Þessar sex greinar endurspegla gróflega vísindaflokka sem National Academy of Sciences skilgreinir. [...] Cozzarelli verðlaunin árið 2009 [...] voru veitt við hátíðlega athöfn á ársfundi National Academy of Sciences í Maryland, Washington sunnudaginn 25. Apríl 2010.