Framhald um gallað vinnumatskerfi

Um helgina birtist grein eftir okkur Pétur Henry Petersen í Fréttablaðinu um vandræðabastarð sem leikur laus í Háskóla Íslands (Gallað vinnumatskerfi HÍ vinnur gegn gæðum vísinda). Vinnumatskerfið er barn fortíðar, sem hefur fengið fullmikla ábyrgð og völd á undanförnum árum. Í greininni sögðum við m.a.

Við HÍ er notað matskerfi, sem metur rannsóknarframlag hvers vísindamanns. Punktar eru gefnir fyrir framleiddar einingar svo sem vísindagreinar, bækur, einkaleyfi o.s.frv. Punktarnir, eða stundum einfaldar talningar á greinum, stjórna dreifingu fjármagns, styrkjum til einstakra vísindamanna, styrkjum til framhaldsnema, launum kennara, framgangi kennara og fjárframlögum til deilda (sem sagt öllu sem skiptir máli).

Kerfið, sem upprunalega átti að vera ritlaunakerfi, hefur tekið yfir stjórn skólans. Að okkar mati grefur þetta kerfi (sem reyndar er sameiginlegt fyrir alla opinberu háskólana) sérstaklega undan gæðum. Vandamálið í hnotskurn er að kerfið verðlaunar framleiðni á kostnað gæða. Við HÍ eru stunduð afar fjölbreytt vísindi og á mismunandi forsendum. Það er erfitt að bera saman framleiðni í rannsóknum, t.d. í fornleifafræði, kennslufræði og líffræði, m.a. vegna munar á fræðigreinum, aðferðum, kostnaði og birtingartíðni. 

Í kjölfar birtingar greinarinnar höfum við Pétur fengið fjölmörg skeyti og viðbrögð frá háskólafólk sem er sammála grein okkar, í flestum ef ekki öllum atriðum. Margir hafa komið með góðar ábendingar sem við erum ákaflega þakklátir fyrir. Hér ætla ég bara að benda á eitt atriði.

Mikilvægt að íslenskir vísindamenn, og sérstaklega félagar mínir við HÍ, láti í ljós óánægju sína við núverandi ástand.

Það var skorað á okkur að þýða yfirlýsingu bandarískra frumuliffræði samtakanna, San Francisco Declaration on Research Assessment (Dora). http://am.ascb.org/dora/ Þar segir m.a.

The Journal Impact Factor is frequently used as the primary parameter with which to compare the scientific output of individuals and institutions. The Journal Impact Factor, as calculated by Thomson Reuters, was originally created as a tool to help librarians identify journals to purchase, not as a measure of the scientific quality of research in an article. With that in mind, it is critical to understand that the Journal Impact Factor has a number of well-documented deficiencies as a tool for research assessment. These limitations include: A) citation distributions within journals are highly skewed [1–3]; B) the properties of the Journal Impact Factor are field-specific: it is a composite of multiple, highly diverse article types, including primary research papers and reviews [1, 4]; C) Journal Impact Factors can be manipulated (or "gamed") by editorial policy [5]; and D) data used to calculate the Journal Impact Factors are neither transparent nor openly available to the public [4, 6, 7].

Síðan eru gefnar ráðleggingar til vísindamanna, stofnanna og yfirvalda sem bera ábyrgð á rannsóknarsjóðum. Inntakið í ráðleggingunum er eftirfarandi:

the need to eliminate the use of journal-based metrics, such as Journal Impact Factors, in funding, appointment, and promotion considerations;

the need to assess research on its own merits rather than on the basis of the journal in which the research is published; and

the need to capitalize on the opportunities provided by online publication (such as relaxing unnecessary limits on the number of words, figures, and references in articles, and exploring new indicators of significance and impact).

Við Háskóla Íslands er unnið algerlega á skjön við þessar ráðleggingar. Það er klárlega þörf fyrir breytingar. Þrír íslendingar hafa skrifað undir Dora yfirlýsinguna, en tölvukerfið sem er á bak við virðist ekki vera mjög öflugt, því ég skrifaði undir á mánudaginn en nafnið er ekki komið á listann. Gott væri að heyra frá öðrum sem hafa skrifað þar undir!

Einnig væri frábært að fá að heyra hugmyndir fólks um hvernig sé best að breyta kerfinu eða hvað eigi að koma í staðinn!

Ítarefni:

Grein Magnúsar K. Magnússonar og Eiríks Steingrímssonar í Fréttablaðinu 2014 eru holl lesning í þessu samhengi.

Háskólarannsóknir á tímum kreppu (3) Gæði rannsókna

Arnar Pálsson 21. jan. 2014 Sturlað stigakerfi í HÍ

Arnar Pálsson 24. feb. 2014 Fjársveltur Háskóli