Til hamingju með daginn Darwin

Í dag eru 199 ár síðan merkasti líffræðingu sögunar, Charles Robert Darwin fæddist. Hann er ásamt Alfred Russel Wallace faðir þróunarkenningarinnar. Kenningin, sem ætti með réttu að kallast lögmál, samanstendur af tveimur grundvallaratriðum, náttúrulegu vali og skyldleika tegunda.

Í fyrsta lagi náttúrulegt val, sem getur útskýrt varðveislu tegunda og tilurð og starfsemi eiginleika (svo kallaðara aðlagana - e. "adaptation"). Náttúrulegt val byggir á nokkrum forsendum, um 1) breytileika á milli einstaklinga, að 2) hluti breytileikans erfist milli kynslóða og 3) mishraða æxlun (það er að einstaklingar eigi mismörg afkvæmi). þessar forsendur standast fyrir allar tegundir og eiginleika (þótt sumir eiginleikar séu með lítinn erfðabreytileika, t.d. fjöldi handa á mönnum). Og með hliðsjón af þeirri staðreynd að auðlindir eru takmarkaðar og þar með að samkeppni hlýtur að vera á milli lífvera ("the struggle for existance") leiða þessar forsendur til náttúrulegs vals. Svo einfallt er það, skýrar forsendur standast, og af þeim leiðir að valið verður gegn vanhæfum arfgerðum og fyrir hæfari. Afleiðingarnar eru þær að stofnar breytast og eiginleikar, eins og auga, verða betri til að sinna vissum störfum (aðlagast).

Hinn burðarás þróunarkenningarinnar er skyldleiki lífvera, sem er mjög eðlileg afurð náttúrulegs vals. Darwin sýndi fram á að lífverur raðast í þróunartré, þar sem nærskyldar tegundir (eins og menn og apar) sitja á nálægum greinum og að ólíkar tegundir eins og menn og svampar, lenda á greinum sem aðskiljast neðarlega í trénu (fyrir langa löngu).

Að ári verður 200 ára ártíð hans, og einnig verða 150 ár síðan bók hans, "Um uppruna tegundanna..." kom út. Að því tilefni hafa nokkur félagasamtök gert skurk í að gera skrif hans, bækur og dagbækur, sendibréf og annað ritað efni opinber fyrir leikmenn og lærða. Einnig eru vefsíður helgaðar starfi hans og lífi.  Að auki setti the Guardian saman ítarleg vefsíðu, með pistlum sem ræða skyldleika manna og apa, steingervingasoguna, tilurð tegunda og vitanlega rimmu sem  þróunarfræðingar og vísindafólk eiga við bókstafstrúarmenn beggja vegna Atlanshafs.  Rétt er að árétta að sú rimma er ekki vísindalegs eðlis, því hugmyndin um almáttugan skapandi guð (eða spaghetti skrímsli) er ekki, afsannanleg með vísindalegum aðferðum.