"Ég er sæmilega siðað kvikindi"

Svo kemst Kristinn Theodórsson að orði í nýjasta pistlinu Vellíðunarkenningin.

Kristinn, skarpur og skemmtilegur penni, fjallar þar um það hvers vegna (flest) fólk hegðar sér (oftast) vel.

Við erum bærilega skynsöm kvikyndi, og flest okkar átta sig á því að þegar við deyjum mun slokna á meðvitund okkar og hold vort brotna niður. 

Þeirri hugmynd hefur verið haldið fram að trú á yfirnáttúrulega veru hjálpi okkur mannkvikindunum að feta hinn mjóa stíg, ef við stígum feilspor þá mun Þór senda hamarinn á eftir okkur.

Mér finnst þessi hugmynd bera vott um vantraust á manninn og siðferðisvitund okkar.

Ég mæli eindregið með því að þið lesið pistil Kristins, og ef þið hafið tök á kíkið á erindi Joe Cain um vitibornar mannverur kl 13:00 í dag.

Athugasemdir

[Jón Steinar Ragnarsson, 1.11.2009 kl. 03:38]

Það sem knýr manninn til að vera betri en ella er óeigingjörn eigingirni. Sem er í sjálfu sér skilgreind í gullnu reglunni. Það að það hefur reynst vel að vera hjálpsamur af því að þá má maður vænta hjálpsemi.  Ef svo væri ekki, þá væri mannkyn líklega útdautt. Við erum hreinlega of veikburða frá fæðingu til að geta staðið ein.  Veikleiki þessi er því okkar styrkur í raun. Til að viðhalda stofninum, þurfum við að vernda ósjaælfbjarga afkvæmi okkar, lengur en nokkur tegund og afkvæmin að verja okkur til að tryggja sig sjálf. 

Það sem gerir manninn grimmann og miskunlausan er sultur, hamfarir, og ógnir við afkomu hans eða afkvæmi. Mannlífið getur léttilega hrokkið í slíkan vítahring (dominoeffekt) sem myndi ganga af okkur dauðum, þar sem hver endar í þeirri aðstöðu að vernda eigið líf á kostnað annarra. Þessa grimmd eigum við í okkur, rétt eins og altruismann. 

Það þarf engar ritningar til að minna á þetta. Afkomueðlið er okkur í blóð borið og við leitumst við að finna þægilegustu leiðanna til að fylgja því.

[Arnar Pálsson, 1.11.2009 kl. 13:52]

Takk Jón fyrir tilskrifin

Ég held að allar lífverur, með einhverja vitund, hljóti að vera sjálfhverf. Það liggur í hlutarins eðli, þú skynjar heiminn með þínum skynfærum (ekki nágrannans), upplifir þinn sársauka (ekki hans), sérð þitt umhverfi (ekki hans) og afleiðingu þinna gjörða (ekki hans).

Hluttekning er algeng hjá okkur, en hún er samt ófullkomin. Við vitum ef barn er að gráta, en fæst okkar bresta í jafn sáran grát sjálf. Sem betur fer, því annars gæti heimurinn orðið bókstaflega að táradal.

Hin óeigingjarna eigingirni, eða eigingjarna óeigingirni, er vitanlega eiginleiki sem viðheldur ákveðnum félagslegum hópum. Meðlimir í hóp þurfa einhvern ágoða af því að vera í hóp, og hjálpa öðrum. Menn eru svo sannarlega hópsálir, og sérstaklega berskjaldaðar verur á unga aldri.

Ég held samt ekki að grimmdin sé bara afleiðing breytinga á umhverfi. Það eru of mörg dæmi um einstaklinga sem nota tækifærið (þegar enginn er að horfa, og undankomuleiðin greið) að gera eitthvað ljótt. Stela, meiða eða drepa. Það þarf ekki sult til.

Mér finnst líklegast að allavega þrennt komi til (það eru örugglega fleiri þættir sem spila inn í).

Í fyrsta lagi þá muni í stofni manna alltaf finnast frávik, einstaklingar sem frá náttúrunnar hendi eiga erfiðara með að, læra, skilja eða fara eftir reglum samfélagsins (náttúra getur bæði verið umhverfi og erfðir!).

Í öðru lagi þá held ég að þetta geti verið afleiðing eigingirninar. Mér langar í sjónvarp (eða fix sem ég get fengið fyrir sjónvarp), og ef tækifæri er á munar mig ekki um að meiða einhvern til að ná því. 

í þriðja lagi, þá finnst í öllum samfélögum einhver virðingarstigi. Við notum mismunandi aðferðir til að klifra í slíkum stigum, og sumir virðast nota sér ofbeldi (líkamlegt eða andlegt) til að kúga aðra og öðlast virðingu. Það er margsannað að fólk getur sýnt ótrúlegt miskunarleysi í krafti slíkra virðingastiga...þetta ekker persónulegt, en skipanir mínar segja að ég verði að fjarlægja höfuð yðar.

Læt þetta duga, enda komin langt út fyrir minn heimavöll.