Erindi: Doktors og meistaravarnir

Þetta er sá tími ársins. Það fer að styttast í útskrift og framhaldsnemar keppast við að klára verkefnin sín, ritgerðir og greinar. Í lok vikunnar verða þrjár slíkar varnir við HÍ, en rétt er að árétta að um er að ræða fjölbreytt samstarf, í þessum tilfellum við Landspítalann og Hólaskóla.

Fimmtudaginn 7 maí kl 13:00 ver Sigurveig Þóra Sigurðardóttir verkefni sitt um þróun bólefna gegn lungnasýkingum, frá læknadeild HÍ.

Föstudaginn 8 maí kl 13:00 verður doktorsvörn Hólmfríðar Sveinsdóttur frá Matvæla- og næringarfræðideild. Hún fjallar um tjáningu prótínrjúfandi ensíma í maga þorska. 

Sama dag mun Guðmundur Smári Gunnarsson halda fyrirlestur um meistaraprófsverkefni sitt:  Óðals- og fæðuatferli ungra laxfiska í ám. Verkefnið var unnið undir leiðbeiningu Sigurðar Snorrasonar við Líf og umhverfisvísindadeild HÍ. Tilkynning er ekki kominn á síðu HÍ, en samkvæmt tölvupósti fjallar verkefni Guðmundar um:

Ágrip: Óðals- og fæðuatferli er almennt talið hafa mikil áhrif á þéttleika og dreifingu dýra. Hingað til hefur óðalsatferli ungra laxfiska helst verið lýst fyrir þá einstaklinga sem sitja-og-bíða og ráðast á fæðu og keppinauta frá einni fæðustöð, og ná slíkar rannsóknir því sjaldan yfir hreyfanlegri einstaklinga sem synda um í leit að fæðu eða nota margar fæðustöðvar. Í þessari rannsókn lýsi ég óðals- og fæðuatferli hjá vorgömlum (0+) laxfiskum, 31 bleikju og 30 urriðum, og tengi atferli þeirra við vistfræðilegar breytur í sex ám (þrjár fyrir hvora tegund) á NV-landi. Óðalsstærð var metin fyrir hvern einstakling, óháð hreyfanleika og fjölda fæðustöðva, með því að kortleggja fæðunám og árásir á aðra einstaklinga yfir 40 mínútna tímabil. Bleikja notaði stærri óðul en urriði og var einnig hreyfanlegri við fæðunám. Ennfremur voru hreyfanlegri einstaklingar innan hvorrar tegundar með stærri óðul en þeir sem sátu-og-biðu eftir fæðu. Stærð óðala var einnig háð vistfræðilegum þáttum: óðul stækkuðu eftir því sem einstaklingar voru stærri, minnkuðu við aukið fæðuframboð og voru, ólíkt því sem spáð var, stærri við háan þéttleika fiska. Þá virtust óðul bleikju skarast meira en hjá urriða og ekki vera eins vel varin. Almennt má segja að óðul sem eru kortlögð fyrir alla einstaklinga, þ.e. óháð því hvort þeir séu hreyfanlegir við fæðunám eða sitji-og-bíði á einni fæðustöð veiti nýstárlegar upplýsingar um óðalsatferli laxfiska í straumvatni. Óðul einstaklinga sem eru hreyfanlegir eða nota margar fæðustöðvar lúta þannig ekki alltaf að sömu lögmálum og óðul sem kortlögð eru frá einni stöð, t.d. hvað varðar fylgni við vistfræðilega þætti. Greinileg þörf er á frekari rannsóknum á slíkum óðulunum til að kanna áhrif þeirra á þéttleika, vöxt, afföll og far einstaklinga, og aðra þætti er móta stofnvistfræði laxfiska.

Svínahvað og hróp um úlf

Eins og með allar nýjar pestir er þekking okkar á inflúensuveirunni sem kennd er við svín ákaflega takmörkuð. Veiran er í raun með erfðaefni úr nokkrum áttum en fræðilegt nafn hennar er H1N1.

Veirur, bakteríur og aðrir sýklar eru sífellt að ráðast á aðrar lífverur. Stundum atast þeir í gömlum félögum, t.d. naga sér leið inn í blóðfrumur í tilfelli plasmodíum falciparum (sem veldur mýrarköldu-malaríu) eða dúlla sér í görn mannskepnunar í tilfelli E.coli. En hvern einasta dag er tækifæri fyrir slíka sýkla að herja á aðrar lífverur, t.d. ef E. coli lendir í sár á fæti hunds eða plasmódíum frumdýrið kemst í blóð ísbjarnar (mjög ólíklegt nema í dýragörðum). Í örfáum tilfellum tekst sýklinum að fjölga sér í nýja hýslinum, og ef astæður eru réttar getur hann hafið landnám. Slíkt landnám getur orðið að faraldri ef dreifingarhæfnin er næg og hýsillinn passlega næmur fyrir sýkingu.

Svo virðist sem H1N1 veiran búi yfir slikum eiginleikum. Upplýsingar um nýju veiruna eru af skornum skammti, innrás sem þessi virðir ekki venjulegar leiðir vísindanna til að miðla þekkingu (rannsaka, skrifa, birta grein - sem tekur ár og í besta falli mánuði). Blessunarlega deila heilbrigðisyfirvöld þekkingu sinni, og þið getið verið viss um að fleiri hundruð manns vinna myrkanna á milli við að slípa greiningapróf og þróa bóluefni.

En hættan er raunveruleg. Það getur verið að H1N1 verði ekki að faraldri, en það þýðir ekki að WHO hafir hrópað úlfur af ástæðulausu. Ég ætla ekki að rekja þetta frekar hér en hvet alla til að lesa pistil Ben Goldacre um "svína"flensuna, fréttir og úlfaköll.

155 tilfelli staðfest