Niðurskurður í rannsóknum

Allt frá því að fjármálafrumvarpið fyrir 2014 var kynnt höfum við fjallað ítarlega um fyrirhugaðan niðurskurð, áhrif hans og fært rök fyrir því að frekar ætti að auka framlag við grunnrannsóknir er skera þær niður.

Fjárlögin voru samþykkt rétt fyrir jól, og var um umtalsverðan niðurskurð að ræða, þótt að einhverjir varnarsigrar hafi unnist.

Á vef Lífvísindaseturs er farið yfir þennan hluta fjárlaga:

Rétt fyrir jól voru fjárlög 2014 og fjáraukalög 2013 samþykkt. Niðurstaðan var eftirfarandi: Hætt var við boðaðan niðurskurð í fjáraukalögum, nema á markáætlun. Hún verður skorin um 200 milljónir.

Dregið var í land með boðaðan niðurskurð á Rannsóknasjóði 2014. Hann verður skorinn úr 1,4 milljörðum (Rannsóknarnámssjóður meðtalinn) í tæpa 1,2 milljarða, en ekki 1.147.000.000 kr. eins og í fyrstu útgáfu frumvarpsins. Því má segja að um 50 milljónir hafi áunnist í Rannsóknarsjóð miðað við boðað fjárlagafrumvarp.

Annar boðaður niðurskurður virðist eiga að standa. Rannsóknasjóður ætti því að geta úthlutað sæmilega núna í janúar.

Mikilvægt er að framfylgja nýrri stefnu Vísinda- og tækniráðs sem hlýtur að hafa þau áhrif að boðaðar áætlanir um niðurskurð til ársins 2016 gangi til baka.

Þótt samþykkt fjárlög hafi ekki verið jafn slæm og fyrstu drög, er samt ljóst að alþingi skilur ekki mikilvægi rannsókna fyrir framfarir í þjóðfélaginu eða verðmætasköpun. Rétt eins og fáir alþingismenn skilja eðli heilbrigðiskerfisins, og hræra saman draumsýn og fákunnáttu, þá er sama uppi á teningnum þegar kemur að rannsóknum og fræðum.

Vísinda og fræðifólk getur vitanlega blótað og bölsóttast eins og það vill, en niðurstaða haustsins er sú að það mun ekkert ávinnast á þessum vígstöðvum án krafts, mælsku, samvinnu og skipulags.

Þeir sem hafa áhuga á málinu ættu að lesa The Geek Manifesto eftir Mark Henderson (The Geek Manifesto: Why Science Matters: Mark Henderson). 

Glæsilegur vísindamaður

Helgi Björnsson jöklafræðingur á fyllileg skilið að hljóta verðlaun Ásu Guðmundsdóttar Wright. Hann er einn vandaðasti vísindamaður landsins, og hefur unnið mörg og góð verk.

Stórvirki hans um jökla á Íslandi er í hópi bestu bóka um rannsóknir á náttúru landsins.

Ég veit líka að þegar Ban Ki Moon aðalritari sameinuðu þjóðanna kom hingað til lands í sumar - vildi hann sérstaklega kynnast áhrifum loftslagsbreytinga á íslenska jökla. Aðalritarinn, Helgi Björnsson og fulltrúar íslenskra stjórnvalda fóru því saman í þyrluferð upp á Langjökul, sem miðað við líkön um hlýnun mun líklega bráðna í tvennt síðar á þessari öld.

Ferðin hafði greinilega áhrif á aðalritarann því hann sagði í haust að loftslagsbreytingarnar gætu leitt til þess að Ísland yrði íslaust.

Ísland gæti orðið íslaust segir Ban | RÚV 20. nóv 2013.

Jarðfræðin og líffræðin eru báðar með aðstöðu í Öskju - náttúrufræðahúsi HÍ. Þar rekst maður stundum á Helga á kaffistofunni. Mér er mjög minnisstætt þegar hann spurði mig nýkominn að utan úr námi. Hann innti mig fyrst eftir því hvað ég væri að rannsaka, og ég útlistað tilgátur um tengsl þroskunar, gena og þróunar. Þá spurði hann:

Hvað er upp úr því að hafa?

Helg fékk nefnilega stundum þessa spurningu, þegar hann útskýrði rannsóknir og uppgötvanir sínar. Og þetta er algengt viðhorf - að rannsóknir verði að hafa hagnýtan vinkil, annars séu þær til einskis.  Jöklarannsóknir Helga eru samt dæmi um grunnrannsóknir sem munu seint skila einkaleyfum eða nýsköpunarfyrirtækjum. En þær eru okkur öllum til hagsbóta.

Jöklar á Íslandi « Forlagið

Helgi Björnsson heiðraður fyrir störf sín