Opið aðgengi á Íslandi

Það er hreyfing innan vísindasamfélagsins sem berst fyrir því að grunngögn og vísindagreinar verðir birt í svokölluðum opnum aðgangi (open access). Kjarninn í þessari hugmyndafræði er sá að almenningur, í gegnum ríkið og stofnanir þess, hefur greitt fyrir hagnýtar og grunnrannsóknir, og að það sé kjánalegt að almenningur (ríkið) þurfi að borga aftur fyrir að vísindamenn geti lesið um niðurstöður þessara rannsókna.

Nánar um opinn aðgang á vefsíðunni opinnadgangur.is

Þar segir frá nýju hefti ScieCom info. Flestar greinarnar fjalla um stöðu OA mála innan Norðurlandanna. Fréttabréf opinns aðgangs bendir sérstaklega á The important developments within academic publishing and OA in Iceland: a short overview eftir Solveig Thorsteinsdottir hjá Heilbrigðisvísindabókasafni LSH.

Ágrip greinar:

Vísindagreinum hefur fjölgað mikið á Íslandi síðustu árin eða um helming á árunum 2002 - 2012.  Hlutfall greina í opnum aðgangi sem skráðar eru frá Íslandi í gagnasafninu PubMed eru um 20% síðustu tíu árin.  Fáar vísindagreinar á erlendum tungumálum eru í opnum aðgangi í varðaveislusöfnum landsins eða um 2%.  Dræmur áhugi vísindamanna á opnum aðgangi má ef til vill rekja til þess að flestir hafa góðan aðgang að erlendu vísindaefni um Landsaðgang án þess að þurfa að hafa áhyggjur af kostnaði.  Nýlegar breytingar á lögum landsins um vísindi um opinn aðgang og reglur Rannís um opinn aðgang munu vonandi hafa þau áhrif að birtingar í opnum aðgangi mun aukast á Íslandi.

Elsku sjónvarp, láttu mig hreyfa mig

Í fyrradag fékk ég að tala við svona sjónvarp. Ekki að plata, svona sjónvörp eru kominn til Íslands (á heimili mektarfólks og lukkunarpamfíla). Ég sagði "Volume down", svo sagði ég tölu milli 0 og 20, og hljóðið stillist sjálfkrafa. Það var líka með hreyfiskynjara, þannig að maður gat veifað hendinni og kallað fram valmynd. Líklega verður það mjög ruglað í stórri veislu, t.d. þegar margir er að dansa fyrir framan sjónvarpið (gerist það ekki í veislunum þínum?).

Ég veit ekki hvort öll fínheitin sem talin voru upp í tæknifrétt mbl.is, eigi við um þetta sjónvarp. Ég tek illa eftir nöfnum á raftækjum, en græjan er amk með þrívíddar eiginleikann og innbyggða tölvu fyrir vafr og þess háttar.

Annars hafa margir sagt að sjónvarpið væri orsök hreyfingarleysis og offitu meðal nútímamanna. Það væri náttúrulega frábært ef sjónvarpið gæti skipað manni fyrir. Heyrðu gosi, þú ert búinn að horfa á mig í 3 klst, ég slekk á mér núna, farðu í labbitúr.

Fyrr í vikunni las ég um tvær mjög forvitnilegar rannsóknir sem sýna fram á ágæti hreyfingar. 

Önnur, sýnir að hreyfing leiðir til aukins fjölda ákveðinna taugafruma í heilanum. Þessar taugafrumur espast auðveldlega, en hversu mótsagnarkennd sem það er, hjálpa einnig við að friða heilann til lengri tíma. Þannig getur regluleg hreyfing unnið gegn taugaveiklun, og veitt hugarró. Rannsóknin var reyndar gerð á músum, sem gerði þeim kleift að skoða þroskun heilans í músum sem fengu reglulega hreyfingu eða enga. Það er því ekki víst að það sama eigi við um mannfólk, en etv má meta tilgátuna á annan hátt.

Nýleg erfðafræðirannsókn á mannfólki sýndi hinsvegar að miklar æfingar gjörbreyta eiginleikum fituvefs. Þetta var sýnt með því að skoða tjáningu gena - og metýl merkingar í erfðamenginu - í fituvef fólks sem hafði stundað strangar æfingar í 6 mánuði. Mörg genanna sýndu breytta tjáningu, og sum þessara gena hafa einmitt verið tengd offitu og sykursýki. Hreyfingin getur því spornað gegn þessum sjúkdómum, jafnvel þótt að við sjáum ekki mikinn mun á viktinni.

Í stuttu máli þá getur hreyfing bæði breytt eiginleikum heilans og fært fituna okkar til betri vegar. Nú þurfum við bara sjónvarp sem getur skipað okkur (og músunum) að fara út að hlaupa...

Ítarefni:

GRETCHEN REYNOLDS NY Times Well: How Exercise Can Calm Anxiety

A Six Months Exercise Intervention Influences the Genome-wide DNA Methylation Pattern in Human Adipose Tissue Tina Rönn, Petr Volkov, Cajsa Davegårdh, Tasnim Dayeh, Elin Hall, Anders H. Olsson, Emma Nilsson, Åsa Tornberg, Marloes Dekker Nitert, Karl-Fredrik Eriksson, Helena A. Jones, Leif Groop, Charlotte Ling Research Article | published 27 Jun 2013 | PLOS Genetics 

Hægt að skipa sjónvarpstækinu fyrir