Síldardauðinn í Kolgrafafirði

Guðmundur J. Óskarsson sérfræðingur á Hafrannsóknastofunun mun fjalla um síldardauðann í Kolgrafafirði, í erindi á vegum Líffræðistofu HÍ þann 22. mars 2013.

Meginhluti íslenska sumargotssíldarstofnsins hefur haft vetursetu víðsvegar í sunnanverðum Breiðafirði frá haustinu 2006. Veturinn 2011/2012 varð hennar fyrst vart í verulega magni innan brúar í Kolgrafafirði og aftur í desember 2012, eða samkvæmt bergmálsmælingum um 300 þús. tonn í hvoru tilviki. Aðeins tveimur dögum eftir að bergmálsmæling á stofninum fór fram, eða þann 14. desember 2012 varð ljóst að mikill síldardauði hafði átt sér stað í innanverðum firðinum. Viðlíka síldardauði átt sér svo aftur stað 1. febrúar 2013. Í erindinu verður gert grein fyrir rannsóknum Hafrannsóknastofnunar á umfangi síldardauðans, á umhverfisaðstæðum í firðinum í kjölfar atburðanna, og fleira tengt þessum mikla dauða. Þá verðar þær niðurstöður raktar að dauðinn hafi líklegast orsakast af súrefnisskorti.

Mynd af vef Náttúrustofu Vesturlands - picture copyright Robert A. Stefansson.

Sjá einnig umfjöllun RUV 1. febrúar 2013 um síldardauðann.

Önnur erindi líffræðistofu vorið 2013 verða auglýst á vef Líf og umhverfisvísindastofnunar.

Erindið verður flutt á íslensku, í stofu 131 í Öskju, náttúrfræðahúsi HÍ. Aðgangur er ókeypis og allir eru velkomnir með húsrúm leyfir.

Nemendur eru sérstaklega hvattir til að mæta.

*Leiðrétting 19. mars 2013 - eftir athugasemd var ritun Kolgrafafjarðar leiðrétt í titli og fyrstu málsgrein.

Botndýr rekur á land

Darwin bjargar mannslífum

Ofnotkun sýklalyfja leiðir til þróunar bakteríustofna, og stuðlar að tilurð sýklalyfjaónæmra baktería. Þetta er algerlega fyrirsjáanleg afleiðing náttúrulegra lögmála, sem Charles Darwin og Alfred Wallace settu fram fyrstir manna.

Lögmálið um þróun byggist á fjórum grunnatriðum. Ef

i) lífverur í stofni eru mismunandi,

ii) munur á milli þeirra er arfgengur að einhverju leyti,

iii) ef þær æxlast mishratt, og

iv) þar sem lífverurnar berjast fyrir lífinu,

þá munu sumar gerðir veljast úr, náttúrulega!

Ef við ímyndum okkur stofn baktería sem veldur sjúkdómum í mönnum. Einstakar bakteríur eru misþolnir gagnvart sýklalyfjum. Ef við notum sýklalyf til að meðhöndla sýkinga vegna þessara bakteríu, þá veljast úr þær gerðir sem eru þolnar. Ef við beitum sýklalyfinu stöðugt, mun með tíð og tíma sýklalyfjaþolnu gerðirnar veljast úr, alveg vélrænt.  

Kastljós var með ítarlega og vandaða umfjöllun um Lífshættulegar og ónæmar ofurbakteríur
(12. Mar 2013). Vandamálið er aðkallandi og mun kosta líf og fjármagn. 

Það er hægt að draga úr vandanum og reyna að komast fyrir hann á nokkra vegu.

1. Draga úr notkun sýklalyfja, sérstaklega í léttvægum tilfellum (bólum eða til að friða fólk með veirusýkingar).

2. Fræða fólk um mikilvægi þess að klára sýklalyfjaskammta.

3. Draga úr notkun sýklalyfja í landbúnaði, sérstaklega eins og gert er í BNA þar sem lyf eru notuð til að auka framleiðni (ekki bara til að meðhöndla veik dýr).

4. Veita fjármagni í þróun nýrra lyfja.

5. Ef til vill má losa um regluverk vegna nýrra sýklalyfja, eða meðhöndlana gegn sýklalyfjum og setja ávísanir á ný lyf upp sem blinda tilraun (Randomized control trial), eins og t.d. Ben Goldacre hefur mælt fyrir.

6. Auka skilining heilbrigðisstétta á lögmálum þróunar, því þau skipta öllu máli fyrir tilurð og viðhald ónæmra og fjölónæmra bakteríustofna.

Ítarefni.

Kastljós Lífshættulegar og ónæmar ofurbakteríur (12. Mar 2013)

Skýrsla alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (World Health Organization) 2012 - The evolving threat of antimicrobial resistance - Options for action

Mikilvægi þróunkenningarinnar fyrir læknisfræði

Bakteríuland

Ónæmi fyrir býflugum og sýklalyfjum?