Læknadeilan er kanarífuglinn í kolanámunni

Magnús K. Magnússon formaður læknadeildar Háskóla Íslands fjallar um læknadeiluna í stærra samhengi. Hann segir;

Það lögð mikil áhersla á það að læknadeilan sé sérstök og ekki megi líta á hana í stærra samhengi. Ráðamenn segja að aðrar stéttir megi alls ekki læra neitt af þessari deilu. Ég held að þetta sé ekki rétt. Læknadeilan er, svo maður noti klisju, kanarífuglinn í kolanámunni.

...

Við lifum í opnu samfélagi þar sem vinnumarkaður Íslendinga nær til allrar Evrópu og fyrir þá sem skara fram úr standa dyr opnar um allan heim. Það sama gildir um um Ísland. Við getum laðað til okkar úrvalsfólk hvaðanæva að úr heiminum til uppbyggingar í okkar samfélagi. Þetta er mikilvægasta efnahagsmál framtíðarinnar; það er að búa til samfélag sem laðar til sín vel menntað fólk sem skapar raunveruleg verðmæti. Slík verðmætasköpun byggir á góðri menntun og nýtingu vísinda og tækni, sköpunar og lista. Auðlindir eins og orka og fiskur geta hjálpað en án vel menntaðs mannauðs munu þær einungis skapa láglaunastörf.

...

Ef að íslenskir pólitíkusar halda áfram að beina sjónum sínum fyrst og fremst til þeirra sem fjármuni og völd eiga í nútíð og fortíð í stað þess að beina augunum að þeim sem munu skapa verðmæti í framtíðinni munum við ekki skapa samfélag sem getur boðið fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu, menntun, listir eða önnur raunveruleg verðmæti. Ég lýsi því eftir djarfri framtíðarsýn; fjárfestum í menntun, vel menntuðu fólki, vísindum, nýsköpun og listum. Þeir sem ganga aftur á bak inn í framtíðina og dást að fortíðinni munu fyrr en síðar vera staddir í heldur dapurri nútíð.

Felur í sér algjöra uppstokkun

Mæði-visnuveirur í sauðfé og tengslin við alnæmi

Mæði-visnuveirur í íslensku sauðfé og tengslin við alnæmi

Vísindauppgötvanir á Íslandi tengdar veirusjúkdómum í sauðfé og mikilvægi þeirra fyrir skilning á alnæmisveirunni eru meginefni erindis sem Halldór Þormar, prófessor emeritus í frumulíffræði við Háskóla Íslands,  flytur í Hátíðasal Háskóla Íslands þriðjudaginn 20. janúar kl. 12.10. Um er að ræða þriðja erindið í nýrri fyrirlestraröð á vegum Háskóla Íslands sem nefnist Vísindi á mannamáli. 

Alnæmisveiran HIV fannst snemma á níunda áratug tuttugustu aldar í sjúklingum með forstigseinkenni alnæmis. Rannsóknir sýndu að HIV veldur sjúkdómnum og í ljós kom að veiran var svokölluð lentiveira, sú fyrsta sinnar tegundar sem fannst í mönnum.

Nærri 30 árum áður höfðu veirur af þessum flokki fundist hér á landi.  Sjúkdómarnir mæði og visna herjuðu á íslenskt sauðfé um miðbik tuttugustu aldar og undir forystu Björns Sigurðssonar, fyrsta forstöðumanns Tilraunastöðvar Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, var ráðist í rannsóknir á sjúkdómunum.  Björn réð Halldór Þormar til starfa árið 1957 til að prófa þá tilgátu að orsakir visnu og mæði væru veirur og tókst þeim og samstarfsmönnum að staðfesta að visna væri veirusjúkdómur. 

Í erindi sínu mun Halldór segja frá þessum tímamótarannsóknum sem sýndu einnig að visnu- og mæðiveirur eru afbrigði af sömu veirunni, mæði-visnuveiru. Síðar kom í ljós að sú veira er náskyld hinni alræmdu HIV-veiru sem veldur alnæmi í fólki. Því má segja að rannsóknirnar að Keldum hafi stuðlað að auknum skilningi manna á HIV-veirunni en báðar veirurnar valda hæggengum sjúkdómum, þó í ólíkum líffærum. Enn eru stundaðar rannsóknir á mæði-visnuveirunni að Keldum sem jafnframt nýtast til þess að varpa ljósi á líffræði HIV og alnæmis.

Um Halldór Þormar
Halldór Þormar lauk mag. scient. prófi í frumulíffræði frá Kaupmannahafnarháskóla 1956. Hann stundaði framhaldsnám í veirufræði við Kaliforníuháskóla í Berkeley 1957-1958 og á árunum 1957-1960 vann hann við rannsóknir á  Tilraunastöð Háskólans í Meinafræði að Keldum,  og aftur 1962-1967. Hann hlaut doktorspróf í veirufræði frá Kaupmannahafnarháskóla 1966. Halldór stundaði um árabil rannsóknir í New York en hefur einnig starfað við Cambridge-háskóla og unnið við háskóla og stofnanir í Belgíu, Venesúela, Kína og Danmörku. Árið 1986 var hann ráðinn prófessor í frumulíffræði við líffræðiskor Háskóla Íslands. Halldór er enn virkur í vísindastarfi og ritstýrði t.a.m. árið 2011 bók um notagildi fitusameinda til að berjast við sýkla.

Vísindi á mannamáli er ný fyrirlestraröð Háskóla Íslands sem efnt er til að frumkvæði Lífvísindaseturs og Líffræðistofu Háskóla Íslands.

Markmiðið er að varpa ljósi á það hvernig vísindamenn háskólans reyna að afhjúpa leyndardóma náttúrunnar og hvaða þýðingu vísindarannsóknir hafa fyrir daglegt líf fólks, t.d. baráttu við sjúkdóma eða náttúruöflin eða til að auka lífsgæði og takast á við nýjar áskoranir tengdar breytingum í umhverfinu.