Guðni Guðjónsson grasafræðingur

Íslenska vísindasamfélagið er frekar í smærri kantinum. Eftir að hafa starfað innan þess í nokkur ár, þá þekkir maður alla á sínu svið og fjölmarga í öðrum sviðum. Einnig heyrir maður vitnað til forvera og mikilmenna sem mótuðu vísindin hér á síðustu eða þar síðustu öld.

Einn slíkra, sem ég var reyndar bara að frétta um, var Guðni Guðjónsson grasafræðingur.

Hann stundaði rannsóknir á kynlausri æxlun (geldæxlun) meðal plantna og rannsakaði m.a. túnfífla með dönskum grasafræðingi (Thorvald Sørensen). Ágúst H. Bjarnason fjallar um störf Guðna í pistli frá í sumar:

Vísindastörf Guðna Guðjónssonar eru eðlilega ekki mikil að vöxtum, en ótvírætt er, að þau voru á sinni tíð með hinum merkari á sviði grasafræði. Hann birti fáeinar ritgerðir, ýmist einn eða í samvinnu við aðra, og af verkum hans að dæma hafði hann mestan áhuga á tegundum, sem fjölga sér við geldæxlun. Skömmu fyrir andlátið skrifaði hann ásamt dönskum samstarfsmanni, dr. Thorvald Sörensen, greinina „Spontaneous Chromosome Aberrants in Apomictic Taraxaca”, en hún fjallar um vöxt kíms án frjóvgunar.

Sennilega er þekktasta grein Guðna engu að síður ritdómur, sem hann reit um Íslenzkar jurtir eftir Áskel Löve og kom út 1945. Ritdómurinn birtist í Tímariti Máls og menningar og þótti mjög harður og óvæginn á þeim tíma enda vakti hann óskipta athygli. Ekki skal hér lagður dómur á þessa ritsmíð, en ritdómurinn sýnir, að Guðni var maður einarður og vel að sér í sínum fræðum.

Verk Guðna og Thorvalds eru ennþá metin af plöntuerfðafræðingum. Einn slíkur, Pétur Van Dijk vitnar amk til verka þeirra í nýlegum bókum og greinum, t.d. í kafla í bókinni Lost sex An Apomixis-Gene's View on Dandelions.

Ágúst H. Bjarnason Aldarminning Guðna Guðjónssonar grasafræðings 2013

 

Málþing um opinn aðgang 25. október

Fréttatilkynning vegna málþings um opinn aðgang

 

Alþjóðlega Open Access vikan verður haldin hátíðleg 21. til 27. október næstkomandi.

Í tilefni af þessu stendur OA Ísland, í samstarfi við Rannís, Háskólans í Reykjavík og fleiri aðila, fyrir málþingi um opinn aðgang að fræðiefni þann 25. október næstkomandi í fyrirlestrarsal HR. Aðalfyrirlesari verður Mikael Elbæk frá DTU í Danmörku.

Markmið málþingsins er að fræða almenning og fræðasamfélagið á Íslandi um opinn aðgang og hvetja til umræðu um þetta mikilvæga málefni. Aðgangur er ókeypis og opinn öllum. Boðið verður upp á kaffi&meðlæti og léttan hádegisverð.

Áhugasamir geta skráð sig til þáttöku á vef OA Ísland þar sem finna má ítarlegri upplýsingar um viðburðinn:

http://opinnadgangur.is/vidburdir/oa-island-malthing-2013/

Dagskrá

10:30 – 11:15 Skráning og kaffi

11:15 – 11:45 Staðan á Íslandi:  meðlimur í OA Ísland hópnum

11:45 – 12:25 Aðal fyrirlestari:  Mikael Elbæk, DTU, Danmörku

12:25 – 13:00 Matarhlé

13:00 – 14:30 Samhliða vinnustofur, öllum opnar:

  1) OA og ritstjórn/umsjón fræðirita. Stjórnendur: Ian Watson og Guðmundur Þórisson

  2) OA fyrir fræðihöfunda. Stjórnandi: Sólveig Þorsteinsdóttir og Guðlaug Þ. Kristjánsdóttir

  3) OA fyrir stjórnendur og annað fagfólk. Stjórnandi: Mikael Elbæk

    Ítarlegri upplýsingar um vinnustofurnar verða birtar er nær dregur

14:30 – 14:45 Kaffihlé

14:45 – 15:30 8-10 örerindi, 5mín hvert. Fyrirlesarar verða kynntir er nær dregur

15:30 – 16:10 Framgangur OA frá sjónarhóli stofnunar

  Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík http://www.ru.is/haskolinn/starfsfolk/ari  

  Ingibjörg Steinunn Sverrisdóttir, landsbókavörður, Landsbókasafni https://www.facebook.com/ingibjorg.s.sverrisdottir

16:15 - 16:30 Samantekt og málþingi slitið

Um opinn aðgang

Á Íslandi eru sjö háskólar og fjöldi opinberra stofnana þar sem stundaðar eru vísindalegar rannsóknir. Flestar rannsóknirnar eru kostaðar að öllu eða einhverju leyti af almannafé, annað hvort með launagreiðslum til þeirra sem hafa rannsóknarskyldu eða með fé sem sækja má um í sjóði sem kostaðir eru af ríkinu. Niðurstöður rannsókna hérlendis eru, líkt og tíðkast erlendis, birtar í ritrýndum fræðiritum sem nær öll eru nú gefin út á rafrænu formi á Internetinu. Flest eru ritin þó aðeins aðgengileg gegnum áskrift sem oft er seld háu verði. Aðgengi að meirihluta fræðiþekkingar er því takmörkuð við stofnanir, fyrirtæki og einstaklinga sem hafa efni á að borga uppsett verð.

Síðasta áratug hefur hinsvegar verið að ryðja sér til rúms ný nálgun á fræðiútgáfu sem nýtir upplýsingatækni og Internetið til að gera fræðiefni aðgengilegt án endurgjalds og opið öllum til að lesa, nýta og byggja á. Umræða um opinn aðgang hefur verið mjög áberandi um heim allan undanfarin misseri. Til að mynda markaði Háskólinn á Bifröst sér stefnu um OA í byrjun árs 2012, samkvæmt stefnu Rannís skulu niðurstöður rannsóknaverkefna, sem styrkt eru, að hluta til eða að öllu leyti úr sjóðum í umsýslu Rannís, vera birtar í opnum aðgangi og Háskóli Íslands er um þessar mundir að móta stefnu um opinn aðgang. Undanfarið hefur mikil umræða einnig farið fram um allan heim um opna birtingu rannsóknargagna til m.a. að hámarka endurnýtingargildi þeirra.

Öll nágrannalönd okkar hafa tekið opnum aðgangi opnum örmum. Styrkir næsta rannsóknarverkefnis ESB, Horizon 2020, sem hleypt verður af stokkunum 2014, verða skilyrtir við birtingu rannsóknarniðurstaðna í opnum aðgangi.