Vísindi, þekking og verðmætasköpun

Menntun, vísindi og tækniþróun er lykill að framförum í samfélagi og efnahagsins.

Í morgunútvarpi Rásar 2 var rætt við Þórarinn Guðjónsson formann vísindafélags Íslendinga  og Ara Kristinn Jónsson rektor Háskólans í Reykjavík, um mikilvægi menntunar og vísinda fyrir framfarir.

Aukin þekking grundvöllur velmegunar Rás 2. 11. apríl 2013.

Ari og Þórarinn áréttuðu mikilvægi þess að líta á rannsóknir og menntun sem fjárfestingu, ekki útgjaldalið. Viðbragð margra þjóða í kreppum, hefur verið að styðja við (eða amk ekki skera niður) framlög til menntamála og rannsókna. Finnland hafði reyndar aukið stuðning við rannsóknir áður en kreppan skall á þeim í lok síðustu aldar, en þeir hvikuðu ekki frá stefnunni og hafa byggt upp öfluga rannsóknarháskóla og nýsköpunarstarfi. 

Vantar fleiri vísindamenn í stjórnmál spurði Guðmundur Pálsson á Rás 2. Mark Henderson ræðir þetta sérstaklega í The Geek Manifesto, og bendir á að mjög fáir starfandi stjórnmálamenn eru með bakgrunn í vísindum. Sannarlega eru undantekningar, Össur Skarphéðinsson er líffræðingur og Margrét Thatcher var efnafræðingur.

Vitanlega er ekki nóg að hella peningum í málaflokkinn, heldur verður að útdeila þeim skynsamlega og reyna að meta hvernig þeir skila sér. Það er því miður ríkjandi viðhorf að ákvarðanir framkvæmdavaldsins, þinga og ríkistjórna sé byggt á pólitískum grunni (trú á jöfnuð eða trú á einkaframtak), en mun sjaldgæfara að gögn um ágæti eða notagildi séu notuð til grundvallar.

Henderson rekur þetta ítarlega í bók sinni, t.d. um stjórnskipaðar breytingar á kennsluháttum eða endurbætur á heilbrigðiskerfinu í Bretlandi. Nóg er af dæmum hérlendis, t.d. trompaði Siv Friðleifsdóttir vísindalegt mat á umhverfisáhrifum vatnsaflsvirkjunarinnar á Lagarfljót, með skírskotun til annara þátta.

Gagnrýnin og vísindaleg hugsun er guðsgjöf, sem við eigum að nota til að bæta samfélagið og taka upplýstar ákvarðanir fólki til hagsbóta. Einnig er mikilvægt að stjórnmálamenn átti sig á mikilvægi rannsókna og menntunar fyrir hagsæld í landinu, og heilbrigða samfélagsumræðu!

Til að ræða þetta verða haldin tvö málþing í dag og á morgun, með aðild frambjóðenda.

Í dag (12:00 til 13:00) verður fundur í HR um Menntun og verðmætasköpun

Menntun fyrir atvinnulíf og samfélag
Dr. Ari Kristinn Jónsson, rektor HR

Sjónarmið atvinnulífsins
Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri samtaka atvinnulífsins

Pallborðsumræður

Þátttakendur koma sínum sjónarmiðum á framfæri í stuttu máli. Að því loknu eru opnað fyrir umræður ásamt athugasemdum og spurningum úr sal.

• Hreggviður Jónsson, Viðskiptaráði Íslands

• Svana Helen Björnsdóttir, Samtökum iðnaðarins

• Björgólfur Jóhannsson, Samtökum atvinnulífsins

• Ari Kristinn Jónsson, Háskólanum í Reykjavík

• Hilmar Bragi Janusson, Háskóla Íslands

• Stefán B. Sigurðsson, Háskólanum á Akureyri

• Magnús Orri Schram, Samfylkingu

• Frosti Sigurjónsson, Framsóknarflokki

• Heiða Kristín Helgadóttir, Bjartri framtíð

• Árni Þór Sigurðsson, Vinstri grænum

• Hanna Birna Kristjánsdóttir, Sjálfstæðisflokki

Föstudaginn 12. apríl:  Málþing á vegum Vísindafélags Íslendinga og Félags prófessora við ríkisháskóla í sal Þjóðminjasafns Íslands

Áherslur stjórnmálaflokkanna í málefnum vísinda- og nýsköpunar

11.00 - 11.20. Ný sýn: Breytingar á vísinda- og nýsköpunarkerfinu

Þorsteinn Gunnarsson, sviðsstjóri mats- og greiningasviðs Rannís

11.20 -12.10. Áherslur stjórnmálaflokkanna

Framsóknarflokkur, Frosti Sigurjónsson, frambjóðandi

Björt framtíð, Guðmundur Steingrímsson, alþingismaður/frambjóðandi

Vinstri græn, Svandís Svavarsdóttir, alþingismaður/frambjóðandi

Samfylking, Skúli Helgason, alþingismaður/frambjóðandi

Sjálfstæðisflokkur, Áslaug María Friðriksdóttir, frambjóðandi

12.10 -12.15. Samantekt

Þórarinn Guðjónsson, forseti Vísindafélags Íslendinga

12.15 -13.00. Umræður/pallborð

Fundarstjóri: Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík

Sildenafil citrate og mikilvægi opinna lyfjaprófa

Fjallagöngugarpurinn Leifur Örn segir að sildenafil citrat (Viagra) geti hjálpað sér að takast á við háfjallaveiki, súrefnisskort í þunnu lofti Himalayafjallana.

Jóhann Elíasson spyr reyndar hvort að einhverjar rannsóknir styðji þessa notkun á Viagra (ERU EINHVERJAR VÍSINDALEGAR RANNSÓKNIR AÐ BAKI ÞESSU????), sem eru reyndar mín fyrstu viðbrögð einnig.

Stutt leit á www.pubmed.org, bendir til að það sé harla lítið á bak við staðhæfinguna.

Í grein frá 2010  þá mælir Maggiorini með öðrum lyfjum, en ekki Viagra.

Bates  og félagar gerðu tvíblinda rannsókn á Sildenafil citrati, á fjallgöngufólki en fundu ekki jákvæð áhrif. Rannsóknin er reyndar frekar lítil, en ef eitthvað er þá jók lyfið áhrif bráðrar háfjallaveiki (acute mountain sickness).

Þegar lyf eru prófuð er ákaflega mikilvægt að

• tilraunirnar séu vel uppsettar (tvíblind próf eru best - og dreifa verður sjúklingum handahófskennt í meðferðarhópana)
• tilraunirnar nægilega stórar til að greina áhrif
• að skýrt sé í upphafi hvaða breytur á að mæla (ekki má skipta um lykilbreytur í miðri rannsókn)
• að niðurstöður allra rannsókna  séu birtar og gögnin aðgengileg

Síðasta atriðið er kannski ekki augljóst, en það skiptir sköpum því að lyfjafyrirtæki hafa iðullega stungið neikvæðum niðurstöðum undir stól en birt jákvæðar niðurstöður.

Þeir sem hafa áhuga á málinu verða að lesa bók Ben Goldacre - Bad Pharma. Ég mæli einnig með TED fyrirlestri Goldacre, og vitanlega að þeir sem hafi áhuga á góðu heilbrigðiskerfi kvitti undir kröfu um að niðurstöður ALLRA lyfjaprófa verði birtar (http://www.alltrials.net)

Ítarefni.

http://www.guardian.co.uk/books/2012/oct/17/bad-pharma-ben-goldacre-review

Maggiorini M. Prevention and treatment of high-altitude pulmonary edema. Prog Cardiovasc Dis. 2010 May-Jun;52(6):500-6. doi: 10.1016/j.pcad.2010.03.001.

 

Bates MG, Thompson AA, Baillie JK, Sutherland AI, Irving JB, Hirani N, Webb DJ.  Sildenafil citrate for the prevention of high altitude hypoxic pulmonary hypertension: double blind, randomized, placebo-controlled trial. High Alt Med Biol. 2011 Fall;12(3):207-14. doi: 10.1089/ham.2011.0007.

http://www.ted.com/talks/ben_goldacre_what_doctors_don_t_know_about_the_drugs_they_prescribe.html

Með viagra á toppi veraldar