Er barnablóð vörn gegn öldrun?

Hvað veldur öldrun? Getum við hægt á öldrun með einhverjum ráðum? Er ódauðleiki innan seilingar?  Hví er meðalaldur ólíkra tegunda svo mismunandi? Mannkynið hefur spurt sig (og hundana sína) þessara spurninga í gegnum aldirnar. Vísindin hafa gefið okkur nokkur svör. Upplýsingin og iðnbyltingin hefur líka haft gríðarlega jákvæð áhrif á lífslíkur og meðalaldur manna.

En er hægt að lengja líf manna með einföldu inngripi?

Nýlegar rannsóknir sýna a.m.k. að draga úr vissum einkennum öldrunar í músa, með því að gefa þeim blóð úr yngri músum. S. Villeda* gerði nokkrar tilraunir með mýs. Í fyrsta lagi settu þeir upp hringrás blóðs, á milli ungrar (3-4 mánaða) og gamallar músar (18-20 mánaða), sem blandar blóði beggja og það flæðir um líkama þeirra. Til viðmiðunar voru einnig settar upp hringrásir milli tveggja ungra og tveggja eldri músa. Svona tilraunir eru kallarð parabiosis, og eru algengar í rannsóknum m.a. á ónæmiskerfinu. Önnur tilraun var sú að dæla blóði ungrar músar í eldri og öfugt, gömlu blóði í unga mús. 

Næsta skref var að skilgreina hvaða þætti ætti að mæla? Villeda og félagar eru taugalíffræðingar og þeir skoðuðu stofnfrumur í heila og boðefni og prótín í blóði.

Ungt blóð hefur jákvæð áhrif á heilann

Niðurstöður rannsóknanna sýna að unga blóðið eykur fjölda stofnfruma í heilum eldri músa. Og að sama skapi veldur eldra blóð því að stofnfrumum fækkar í heila ungra músa. Þeir könnuðu styrk 68 boðsameinda og boðprótína ónæmiskerfis og fundu 6 sameindir sem tengdust yngingaráhrifunum.

Á nýlegum fundi Amerísku taugalíffræðisamtakana kynnti Villeda síðan nýjar niðurstöður (reyndar óbirtar!), sem sýna að ungt blóð eykur fjölda tenginga í heilanum. Auki hefur meðferðin jákvæð áhrif á minnið.

Frá ævintýrum til meðferðar?

En hugmyndin um að blóð ungviðis sé æskubrunnurinn er alls ekki ný. Hún finnst í fornum þjóðsögum og ævintýrum, og samkvæmt orðrómi átti Kim Jong-il fyrrum einræðisherrann í Norður Kóreu að hafa sprautað sig með blóði jómfrúa (ungra líklega). Hugmyndin um að vísindin geti fært okkur nær heilbrigðri öldrun er ekki ný, sbr. rannsóknir Lindu Partridge sem visiteraði Ísland fyrir nokkrum árum.

Er hægt að nýta blóð sem yngingarlyf, eða e.t.v. til að sporna við einkennum andlegrar öldrunar? 

Rannsóknir Villeda gefa tilefni til bjartsýni, að það sé e.t.v. hægt að greina þá þætti í blóðinu sem hafa þessi jákvæðu áhrif á taugakerfið. Það er mun raunhæfara að einangra virka þætti úr blóði, og gefa þá með sprautu eða úða, heldur en að dæla blóði í stórum stíl úr ungviði inn í sjúklinga og aldraða. Það eru efri mörk á því hversu mikið blóð einstaklingar geta gefið, en ég er ekki nægilega vel að mér í þeim fræðum til að ræða það frekar.

Eins og alltaf er samt langur vegur frá uppgötvun til meðferðar. Áhersla Villeda og félaga er á taugakerfið en þeir kynnt niðurstöður um aðra vefi. Rannsóknir annars hóps sýndu svipuð áhrif ungs blóðs á endurmyndun eða viðgerð í vöðvum. En í mínum huga er lykilspurningin sú hvort að þetta geti ýtt undir krabbamein. Meðferðir sem auka líkurnar á frumuskiptingum, sérstaklega í stofnfrumum, geta haft þær súru aukaverkanir að hvata myndun krabbameina.

Þannig að þótt niðurstöður Villeda og félaga gefi sannarlega góð fyrirheit, segir reynslan okkur að skála ekki alveg strax.

Að auki.

Varðandi titilinn, þá fyrirgefst okkur vonandi galgopahátturinn. Gárungarnir hafa nú þegar hlaupið kínamúrinn með þessa niðurstöður, sbr. Jezebel,  “Turns Out, Baby Blood Might Be the Actual Fountain of Youth”

Viðbót: Guðni Elísson sendi upplýsingar um forvitnilega frú (Elizabeth Báthory) " baðaði sig í blóði ungra kvenna til að halda í æskuljómann".

Ítarefni. 

Alok Jha Young blood can reverse some effects of ageing, study finds. The Guardian, 17. október 2012.

 

Saul Villeda starfaði við Stanford University með  Tony Wyss-Coray en er nú við Californíuháskóla í San Fransisco (UCSF).

Villeda SA, et al The ageing systemic milieu negatively regulates neurogenesis and cognitive function. Nature. 2011 Aug 31;477(7362):90-4. doi: 10.1038/nature10357.

Conboy, I. M. et al. Rejuvenation of aged progenitor cells by exposure to a young systemic environment. Nature 433, 760–764 (2005) 

Andvísindastefna til hægri og vinstri

Mikael Allan Mikaelsson sálfræðingur og bloggari á Eyjunni ritaði langan og ítarlegan pistil um sögu andvísindalegrar afstöðu Republikanaflokksins. Pistillinn heitir Krossferð repúblika gegn vísindum og er bæði vandaður og fróðlegur (þó sannarlega hefði mátt prófarkalesa hann betur). Þar segir Mikael meðal annars:

Í dag hafa framsæknir og hófsamir repúblikar fundið sjálfa sig á hliðarlínunni á meðan hægrisinnuð öfgahyggja Teboðshreyfingarinnar stýrir stefnu flokksins. Þessi hættulega þróunn hefur umturnað allri heilbrigðri stjórnmálaumræðu og skapað óvissu um það sem ætti teljast til grundvallar þekkingu.

Sverrir Jakobsson hefur einnig fjallað um hverfuleika Upplýsingarinnar.

Efling menntunar á 20. öld er kannski mesta afrekið, en það væri ofmælt að líta svo á að arftakar upplýsingarmanna hafi unnið fullnaðarsigur á andvísindalegri hugsun. Og á Vesturlöndum er vísindaleg hugsun í kreppu. Barátta sköpunarsinna gegn kenningum Darwins hefur áorkað því að náttúrufræðikennsla í Bandaríkjunum er að hverfa 300 ár aftur í tímann.

Ég fjallaði um þetta í pistli fyrir nokkrum árum (Að tigna forheimskuna).

Þetta er alls ekki sér íslenskt fyrirbæri, og hefur oft skotið upp kollinum í mannskynsögunni (t.d. barðist Kaþólska kirkjan gegn vísindum á fyrri öldum, eins og Stalínistarnir í Sovétríkjunum og George W. Bush á sínu kjörtímabili). Susan Jacoby hefur ritað bók um þessi efni, i lauslegri þýðingu, öld Amerísku rökleysunnar (“The Age of American Unreason”).

Eins og rakið er í nýlegri grein í New York Times, þá er andvitsmunaleg viðhorf mjög algeng í vestrænum samfélögum (það er reyndar huggun harmi gegn að þessi grein var mest lesna greinin eina nýliðna helgi, en ekki einhver "frétt" um Porche sem vafðist um tré). Það sem Jacoby bendir á í bók sinni er önnur, ef ekki hættulegri skoðun sé í uppsveiflu. Þetta er rökleysuhyggja (mín þýðing á orðinu "anti-rationalism"), sem staðhæfir að það sé ekki til neinn sannleikur eða staðreyndir, bara skoðanir (á ensku “the idea that there is no such things as evidence or fact, just opinion”).

Þessi andvísindastefna, er ekki bundin við repúblikanaflokkinn, því vinstri menn sýna sömu einkenni í öðrum málaflokkum. Hægri menn gagnrýna þróunarkenninguna, loftslagsvísindi og félagsvísindi. Vinstri menn gagnrýna læknisfræði, hefðbundin landbúnað og efnatækni.

Michael Specter ritar um þetta í Denialism, þar sem hann tekur dæmi um sókn hægri og vinstri afla gegn vísindum og þekkingu. Michael kafar reyndar ekki djúpt í orsakir fyrir þessari auknu andúð á vísindum, en við víkjum að því síðar í almennilegri bókarýni.

Mig grunar að ástæðað sé að heimurinn er orðinn mjög flókinn. Við skiljum ekki hvernig margar tækniframfarir (læknismeðferðir, fæðuframleiðsla, raftæki) eða stjórnkerfi heimsins (stjórnsýsla ríkis, EB, SÞ, eða stórfyrirtækja) virka. Um leið og óvissan tekur völdin, þá læðist óttinn inn og hann framkallar ýkt viðbrögð.

Hérlendis fylgja hægri og vinstri menn í fótspor erlendra starfsbræðra sinna. Beinharðir vinstrimenn gagnrýna erfðabreyttar lífverur af nánast trúarlegri sannfæringu, og sumir bólusetningu sem allra meina rót*. Sanntrúaðir kapítalistar gagnrýna loftslagsvísindin og virðast sumir hverjir tilbúnir að gagnrýna þróunarkenninguna (Guðfinna Bjarnadóttir t.d.) eða vistfræði sem stöðvar virkjanir. Mér fannst frábært að Þorgerður Katrín fyrrverandi menntamálaráðherra skyldi vara hægri menn við því að brugga sama seyði og teboðshreyfingin Bandaríska. Mér fannst hins vegar sorglegt að hún skyldi hætta í pólitík. Sjálfur á ég bágt með að trúa samsæriskenningum, ég vona að henni hafi ekki verið bolað út fyrir ummælin.

Ef þið hafið ekki lesið þennan pistil, og farið strax að lesa pistil Mikaels (Krossferð repúblika gegn vísindum), þá er ég mjög sáttur. Ef þið hafið lesið pistilinn til enda, þá ætla ég að biðja ykkur um að fylgja öðrum klikkandi lesendum. Þeir sem bara klikka og lesa ekki, standið upp - hreyfingaleysi er banvænt.

*Þetta er dálítið skemmtilegur orðaleikur. Ég fann tvö dæmi um þessa orðnotkun, í Þjóðviljanum frá 1937 "Nei, það á að banna lt slíkt, eins og Hitl,er hefir gert. Almúginn hefir ekkert vit á. stjórnmálum, og það er allra meina rót, ef honum. er leyft að afa nokkra hönd í bagga með slíkui." og í  Lesbók morgunblaðsins frá 1947.