G. Ledyard Stebbins átti afmæli

Þróunarfræðin gekk undir mikla samþættingu um miðja síðustu öld. Þá hafði stofnerfðafræðin komið til skjalan og byggt grunn undir þróunartilgátur Darwins. En aðrir hlutar líffræðinnar voru misvel samræmdir við þróunarkenninguna.

Plöntulíffræði, frá litningarannsóknum til líflandafræði var dálítið sér á parti, á meðan dýrafræðingar voru fljótir til að skoða sín gögn í ljósi þróunarkenningarinnar.

Einn maður átti mestan þátt í því að samræma þróunarfræði og plönturannsóknir, G. Ledyard Stebbins. Í gær (19. janúar) voru 109 ár síðan hann fæddist og í ár eru 65 ár síðan bók hans Variation and evolution in Plants kom út. Hann byrjaði ungur að safna plöntum og ákvað strax á öðru ári í háskóla að leggja rannsóknir á þeim fyrir sig. Stebbins stundaði fyrst rannsóknir á litningum Paenoíu blóma og byrjaði snemma að bera saman tegundir. Hann var mjög naskur á fjölbreytileika plönturíksins og duglegur að greina blóm.

Svo víðtæk var þekking hans, að sagt var að hann virtist þekkja hverja einustu plöntu í heiminum, ekki bara vísindalega heldur einnig persónulega.

Brennandi áhugi og helgun sem einkenndi Stebbins er einmitt lykillinn að frjóu og gjöfulu vísindastarfi. Tilfinningar eru mikilvægar fyrir vísindin, því þær drífa áfram frjótt og forvitið fólk.

Ítarefni:

CAROL KAESUK YOON New York Times 21. jan 2000. Ledyard Stebbins, 94, Dies; Applied Evolution to Plants

Peter H. Raven,  PNAS G. Ledyard Stebbins (1906–2000): An appreciation vol. 97 no. 13 6945–6946, doi: 10.1073/pnas.97.13.6945

Frænka alnæmisveirunnar fannst hérlendis

Alnæmisveiran er ein viðskotaversta veira sem mannkynið tekst á við. Andstætt flestum öðrum veirum veldur hún hægri sýkingu. Þannig að fólk getur verið með sýkt, án þess að gera sér fyllilega grein fyrir því. Sýktir einstaklingar geta því smitað aðra óaðvitandi um eigin sjúkleika. Alnæmisveiran (HIV) telst til lentiveira, sem valda hæggengum veirusýkingum.

Lentiveirur voru hins vegar velþekktar þegar HIV einangraðist. Sérfræðingar á Keldum undir stjórn Björns Sigurðssonar forstöðumanns tókust á við sérkennilegar sýkingar í íslensku sauðfé um miðbik síðustu aldar. Björn var afburða snjall vísindamaður og leiddi að því líkur að pestirnar mæði og visna voru veirusjúkdómar. Hann fékk veirufræðinginn Halldór Þormar til liðs við sig, og þeim tókst að rækta veirurnar í frumurækt (sjá mynd) og staðfesta tilgátur Björns.

Halldór Þormar mun fjalla um þessar tímamóta rannsóknir, og skyldleika Mæði-visnuveirunnar og alnæmisveirunnar í erindi þriðjudaginn 20 janúar 2015. Úr tilkynningu:

Vísindauppgötvanir á Íslandi tengdar veirusjúkdómum í sauðfé og mikilvægi þeirra fyrir skilning á alnæmisveirunni eru meginefni erindis sem Halldór Þormar, prófessor emeritus í frumulíffræði við Háskóla Íslands,  flytur í Hátíðasal Háskóla Íslands þriðjudaginn 20. janúar kl. 12.10. Um er að ræða þriðja erindið í nýrri fyrirlestraröð á vegum Háskóla Íslands sem nefnist Vísindi á mannamáli. 

Blessunarlega hafa rannsóknir og forvarnir gert okkur kleift að stemma stigu við alnæmisfaraldrinum á vesturlöndum og hægja á honum í Afríku. En rétt eins og í tilfelli Eboluveirunnar, þá er mikilvægast að berjast við sjúkdóminn þar sem smithættan er mest og dauðsföllin flest.

Vísindi á mannamáli Mæði-visnuveirur og tengslin við alnæmi

Vísindauppgötvanir á Íslandi tengdar veirusjúkdómum í sauðfé og mikilvægi þeirra fyrir skilning á alnæmisveirunni eru meginefni erindis sem Halldór Þormar, prófessor emeritus í frumulíffræði við Háskóla Íslands, flytur í Hátíðasal Háskóla Íslands, þriðjudaginn 20. janúar nk. kl. 12.10. Um er að ræða þriðja erindið í nýrri fyrirlestraröð
á vegum Háskóla Íslands sem nefnist Vísindi á mannamáli.

Alnæmisveiran HIV fannst snemma á níunda áratug tuttugustu aldar í sjúklingum með forstigseinkenni alnæmis. Rannsóknir sýndu að HIV veldur sjúkdómnum og í ljós kom að veiran var svokölluð lentiveira, sú fyrsta sinnar tegundar sem fannst í mönnum.
Nærri 30 árum áður höfðu veirur af þessum flokki fundist hér á landi í sauðfé við rannsóknir að Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum. Halldór Þormar, sem tók þátt í þessum tímamótarannsóknum, mun segja frá þeim í erindi sínu.

Halldór Þormar á að baki glæsilegan feril sem vísindamaður við Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, sem prófessor í frumulíffræði við Háskóla Íslands og við rannsóknir í háskólum og rannsóknastofnunum víða um heim.

Um fyrirlestraröðina
Vísindi á mannamáli er ný fyrirlestraröð Háskóla Íslands sem efnt er til að frumkvæði Lífvísindaseturs og Líffræðistofu Háskóla Íslands. Markmiðið er að varpa ljósi á það hvernig vísindamenn háskólans reyna að afhjúpa leyndardóma náttúrunnar og hvaða þýðingu vísindarannsóknir hafa fyrir daglegt líf fólks.

Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

Nánari upplýsingar má finna á slóðinni:
www.hi.is/visindi_a_mannamali

Kjarninn: Erum Charlie þar en ekki hér

Kjarninn fjallar um tvískinnung íslenskra stjórnmálamanna, sem segjast fylgja tjáningarfrelsinu þegar gera má grín að spámönnum arabískra trúarbragða en grafa síðan stanslaust undan tjáningarfrelsinu hérlendis. úr umfjöllum kjarnans (Við erum öll Charlie…þegar það hentar):

Atburðirnir hræðilegu í París, sem hófust á því að ráðist var á höfuðstöðvar skopmyndablaðsins Charlie Hebdo á miðvikudag, hafa fyllt heimsbyggðina óhug. Í þeim féllu alls 17 manns auk þess sem skotmarkið var valið vegna efnistaka þess.  Því var árásin líka bein aðför að því mál- og tjáningarfrelsi sem við teljum sjálfsögð mannréttindi. Að minnsta kosti þegar okkur hentar.

...

Ýmsir íslenskir ráðamenn hafa hins vegar hoppað á „Ég er Charlie“ vagninn og segjast þar með standa dyggan vörð um þau grundvallargildi sem tjáningarfrelsið er. Í fljótu bragði er ekkert athugavert við þessa afstöðu. Hún lýsir samhug og stuðningi við aðra Evrópuþjóð sem gengur í gegnum hræðilega raun.

...

Meiðyrðamálum sem höfðuð eru á hendur blaðamönnum hefur fjölgað gríðarlega. Þau voru til dæmis jafn mörg árið 2011 og þau voru á fimm ára tímabili í kringum síðustu aldamót. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur þrívegis þurft að snúa dómum sem íslenskir dómstólar hafa fellt yfir íslenskum blaðamönnum vegna meiðyrða.

...

Í hinu víðfræga lekamáli óskaði lögreglan eftir því að dómstólar myndu knýja fréttastjóra mbl.is til að gefa upp heimildarmann vefsins, sem lak minnisblaðinu um hælisleitandann Tony Omos þangað. Sú beiðni fór alla leið til Hæstaréttar sem tók blessunarlega þá ákvörðun að beiðnin væri galin og stríddi gegn öllum meginreglum blaðamennsku. Það breytir engu um að þetta var reynt.

...

Við þekkjum blessunarlega ekki þann veruleika þar sem fjölmiðlamenn eru myrtir sökum vinnu sinnar. En við þekkjum það vel að reynt sé að hræða þá til að fjalla um hlutina á ákveðinn hátt. Þeim skilaboðum er komið áfram á hverjum degi af valdaöflum í íslensku samfélagi.

Við erum því ekkert öll Charlie. Það eru fjöldamörg dæmi um hið gagnstæða. Og það er óvirðing við þá atburði sem áttu sér stað í Frakklandi þegar íslenskir stjórnmálamenn, allstaðar að úr hinu pólitíska litrófi, skreyta sig með þeim stolnu tjáningarfrelsisfjöðrum.

Ég er sammála þessari greiningu og er stoltur áskrifandi Kjarnans.

Ég hvet aðra til að slást í hópinn.

Spyr um rannsóknir á múslímum á Íslandi

Hin mörgu andlit Plágunar og snilld Alberts Camus

Pestir herja á manninn. Við þekkjum öll nöfn á plágunni, fuglaflensa, ebóla, berklar eða alnæmis-veiran. En plágurnar eru fleiri, og margar nafnlausar eða torsýnilegar.

Ein leið til að kanna þetta viðfangsefni er að lesa gott skáldverk.

Plágan eftir Albert Camus er slík bók.

Eiríkur Guðmundsson sagði frá skáldsögunni og skáldinu í Víðsjá 8. janúar (mínútur 1-10), og studdist við nýlega grein í eftir Ed Vulliamy í The guardian.

Plágan segir frá farsótt sem leggst á Alsírsku borgina Oran snemma á síðustu öld. Hún er gluggi á mannlegt samfélag, og hvernig það bregst við þegar farsótt slær sér niður.

Það er mikilvægt fyrir okkur að muna sögu sóttanna, þótt tilvist okkar nú sé ljúf og auðveld. Fyrr á öldum, síðast árið 1918, geisuðu skelfilegir faraldrar sem drógu milljónir manna til dauða. Aðferðir til að berjast við sóttir voru yfirleitt nokkuð einfaldar, og miðuðu aðallega að líkna sjúkum og einangrun. Albert Camus lýsti dæmum um slíka baráttu í plágunni (frá 1948) þar sem íbúar Oran eru lokaðir inni í borginni í næstum því heilt ár á meðan sóttin geisar. Hreinlæti og einangrun voru einu aðferðirnar sem voru í boði þá, og sermið sem þeir beittu gegn pestinni virkaði ekki fyrr en hún var farin að ganga sér til húðar. Camus lýsir baráttu læknanna og angist íbúanna, sem tærast upp bæði líkamlega og andlega í einangruninni. (AP, eldri pistill)

En bókin fjallar ekki síður um það hvernig menn takast á við einangrun, skerðingu frelsis og mannlegar hamfarir. Camus skrifaði bókina á stríðsárunum, í hernumdu Frakklandi. Persónur bókarinnar upplifa það sama og íbúar Evrópu undir hernámi Þjóðverja. Sumir breytast í svefngengla, nokkrir blómstra undir nýju skipulagi en aðrir troða marvaðan og reyna að halda samfélaginu á floti, og berjast við pestina/kúgunina.

Camus sagði í Nóbelsverðlaunaræðu sinni að "Það væri í senn heiður og byrði rithöfundarins að gera mun meira en það að skrifa."

Hann vildi að rithöfundar og fólk almennt, tæki fullan þátt í samfélaginu og að berjast gegn plágum, bæði líffræðilegum og samfélagslegum.

Fyrir skemmstu las ég hálfgerða ævisögu um Camus, og góðvin hans Jacques L. Monod. Bókin kallast Snilldarhetjur (Brave genius) og er eftir þróunarfræðinginn Sean. B. Carroll.

Í bókinni tvinnar Carroll saman ævi þessara félaga, og afrek þeirra í seinna stríði og sínu fagi. Báðir voru virkir í andspyrnuhreyfingunni í hinu hernumda Frakklandi. Camus skrifaði fyrir hið bannaða tímarit Combat, og blés löndum sínum von og baráttuanda í brjóst. Monod, vann að rannsóknum við Sorbonne háskóla að degi til, en skipulagði starf andspyrnuhreyfingarinnar á Parísarsvæðinu á kvöldin.

Þeir Camus og Monod kynntust eftir stríð og tókst mikill kærleikur með þeim. Lífsýn Monods var skyld heimspeki Camus. Monod setur hina nýju líffræði gena og sameinda í heimspekilegt samhengi í bók sinni Tilviljun og nauðsyn, sem kom út 1970. Þar segir Monod m.a.

Loks veit maðurinn að hann er einn í óravíðum afskiptalausum alheimi þar sem hann kom fram fyrir tilviljun. Hvorki skyldur hans né örlög hafa nokkurstaðar verið skráð. Hans er að velja milli konungsríkisins og myrkranna.

Ítarefni:

Ed Vulliamy The Guardian 5. janúar.   Albert Camus' The Plague: a story for our, and all, times

Arnar Pálsson | 6. nóvember 2013  Camus á fáránlegt afmæli í dag

Arnar Pálsson | 4. ágúst 2014  Ó hví veira, ó hví pest, ó hvít froða

Arnar Pálsson | 29. janúar 2013 Tilviljun og nauðsyn, meistaraverk franska nóbelsverðlaunahafans Jacques Monod.

Óttast útbreiðslu fuglaflensu

Læknadeilan er kanarífuglinn í kolanámunni

Magnús K. Magnússon formaður læknadeildar Háskóla Íslands fjallar um læknadeiluna í stærra samhengi. Hann segir;

Það lögð mikil áhersla á það að læknadeilan sé sérstök og ekki megi líta á hana í stærra samhengi. Ráðamenn segja að aðrar stéttir megi alls ekki læra neitt af þessari deilu. Ég held að þetta sé ekki rétt. Læknadeilan er, svo maður noti klisju, kanarífuglinn í kolanámunni.

...

Við lifum í opnu samfélagi þar sem vinnumarkaður Íslendinga nær til allrar Evrópu og fyrir þá sem skara fram úr standa dyr opnar um allan heim. Það sama gildir um um Ísland. Við getum laðað til okkar úrvalsfólk hvaðanæva að úr heiminum til uppbyggingar í okkar samfélagi. Þetta er mikilvægasta efnahagsmál framtíðarinnar; það er að búa til samfélag sem laðar til sín vel menntað fólk sem skapar raunveruleg verðmæti. Slík verðmætasköpun byggir á góðri menntun og nýtingu vísinda og tækni, sköpunar og lista. Auðlindir eins og orka og fiskur geta hjálpað en án vel menntaðs mannauðs munu þær einungis skapa láglaunastörf.

...

Ef að íslenskir pólitíkusar halda áfram að beina sjónum sínum fyrst og fremst til þeirra sem fjármuni og völd eiga í nútíð og fortíð í stað þess að beina augunum að þeim sem munu skapa verðmæti í framtíðinni munum við ekki skapa samfélag sem getur boðið fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu, menntun, listir eða önnur raunveruleg verðmæti. Ég lýsi því eftir djarfri framtíðarsýn; fjárfestum í menntun, vel menntuðu fólki, vísindum, nýsköpun og listum. Þeir sem ganga aftur á bak inn í framtíðina og dást að fortíðinni munu fyrr en síðar vera staddir í heldur dapurri nútíð.

Felur í sér algjöra uppstokkun

Mæði-visnuveirur í sauðfé og tengslin við alnæmi

Mæði-visnuveirur í íslensku sauðfé og tengslin við alnæmi

Vísindauppgötvanir á Íslandi tengdar veirusjúkdómum í sauðfé og mikilvægi þeirra fyrir skilning á alnæmisveirunni eru meginefni erindis sem Halldór Þormar, prófessor emeritus í frumulíffræði við Háskóla Íslands,  flytur í Hátíðasal Háskóla Íslands þriðjudaginn 20. janúar kl. 12.10. Um er að ræða þriðja erindið í nýrri fyrirlestraröð á vegum Háskóla Íslands sem nefnist Vísindi á mannamáli. 

Alnæmisveiran HIV fannst snemma á níunda áratug tuttugustu aldar í sjúklingum með forstigseinkenni alnæmis. Rannsóknir sýndu að HIV veldur sjúkdómnum og í ljós kom að veiran var svokölluð lentiveira, sú fyrsta sinnar tegundar sem fannst í mönnum.

Nærri 30 árum áður höfðu veirur af þessum flokki fundist hér á landi.  Sjúkdómarnir mæði og visna herjuðu á íslenskt sauðfé um miðbik tuttugustu aldar og undir forystu Björns Sigurðssonar, fyrsta forstöðumanns Tilraunastöðvar Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, var ráðist í rannsóknir á sjúkdómunum.  Björn réð Halldór Þormar til starfa árið 1957 til að prófa þá tilgátu að orsakir visnu og mæði væru veirur og tókst þeim og samstarfsmönnum að staðfesta að visna væri veirusjúkdómur. 

Í erindi sínu mun Halldór segja frá þessum tímamótarannsóknum sem sýndu einnig að visnu- og mæðiveirur eru afbrigði af sömu veirunni, mæði-visnuveiru. Síðar kom í ljós að sú veira er náskyld hinni alræmdu HIV-veiru sem veldur alnæmi í fólki. Því má segja að rannsóknirnar að Keldum hafi stuðlað að auknum skilningi manna á HIV-veirunni en báðar veirurnar valda hæggengum sjúkdómum, þó í ólíkum líffærum. Enn eru stundaðar rannsóknir á mæði-visnuveirunni að Keldum sem jafnframt nýtast til þess að varpa ljósi á líffræði HIV og alnæmis.

Um Halldór Þormar
Halldór Þormar lauk mag. scient. prófi í frumulíffræði frá Kaupmannahafnarháskóla 1956. Hann stundaði framhaldsnám í veirufræði við Kaliforníuháskóla í Berkeley 1957-1958 og á árunum 1957-1960 vann hann við rannsóknir á  Tilraunastöð Háskólans í Meinafræði að Keldum,  og aftur 1962-1967. Hann hlaut doktorspróf í veirufræði frá Kaupmannahafnarháskóla 1966. Halldór stundaði um árabil rannsóknir í New York en hefur einnig starfað við Cambridge-háskóla og unnið við háskóla og stofnanir í Belgíu, Venesúela, Kína og Danmörku. Árið 1986 var hann ráðinn prófessor í frumulíffræði við líffræðiskor Háskóla Íslands. Halldór er enn virkur í vísindastarfi og ritstýrði t.a.m. árið 2011 bók um notagildi fitusameinda til að berjast við sýkla.

Vísindi á mannamáli er ný fyrirlestraröð Háskóla Íslands sem efnt er til að frumkvæði Lífvísindaseturs og Líffræðistofu Háskóla Íslands.

Markmiðið er að varpa ljósi á það hvernig vísindamenn háskólans reyna að afhjúpa leyndardóma náttúrunnar og hvaða þýðingu vísindarannsóknir hafa fyrir daglegt líf fólks, t.d. baráttu við sjúkdóma eða náttúruöflin eða til að auka lífsgæði og takast á við nýjar áskoranir tengdar breytingum í umhverfinu.

Leyndardómar loftæðanna

Mánudaginn 5. janúar ver Sara Sigurbjörnsdóttir doktorsritgerð sína í líffræði við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið Flókin frumuform: sameindir og kerfi semmóta þroskun endafruma í loftæðakerfi Drosophila melanogaster (Complex cell shape: Molecular mechanisms of tracheal terminal cell development in Drosophila melanogaster).

Ágrip
Loftæðakerfi ávaxtaflugunnar kemur í stað lungna en það er net pípna sem bera súrefni til vefjanna. Á endum loftæðanetsins eru holar endafrumur sem eru í beinni snertingu við aðrar frumur sem þarfnast súrefnis. Endafrumur eru mjög greinóttar og í hverri grein er pípa eða loftæð sem er umlukin skautaðri frumuhimnu. Á lirfustiginu er vöxtur endafrumnanna ör og er þá aukin þörf á prótein- og himnuflutningi til bæði ytri frumuhimnunnar og innri pípuhimnunnar. Uppgötvuð hafa verið tvö prótein, Rab8 og Tango1, sem eru nauðsynleg fyrir myndun greinóttrar frumugerðar endafrumunnar. Rab8 er GTPasi sem talinn er flytja frumuhimnu og seytiprótein frá Golgi-kerfinu til beggja skauta frumuhimnunnar. Rab8 er nauðsynlegt fyrir myndun greina og mótun loftæðarinnar í endafrumum. Gögn rannsóknarinnar benda til að Rab8 gegni mikilvægu hlutverki í himnuflutningi til ytri frumuhimnunnar. Tango1 er himnuprótein sem hleður stórum kollagen-sameindum í seytibólur sem eru á leið frá frymisneti til Golgi-kerfis. Til þessa hefur Tango1 einungis verið tengt við flutning á kollageni. Sýnt er fram á að Tango1 leiki áður óþekkt hlutverk í flutningi margvíslegra himnu- og seytipróteina frá frymisneti til Golgi-kerfis próteina í endafrumum og fitufrumum ávaxtaflugunnnar. Við uppgötvun gena er tengjast þroskun loftæðanna er nauðsynlegt að framkvæma nákvæman samanburð á erfðabreyttum frumum og villigerð. Því hefur verið hönnuð aðferðarlýsing sem byggist á því að mæla ýmsa þætti er viðkoma lögun frumunnar. Fjöldi þekktra gena sem taka þátt í þroskun loftæðanna eiga sér mörg hver hliðstæðu í spendýrum. Því geta rannsóknir sem þessar mögulega veitt innsýn í virkni sambærilegra ferla í spendýrum og orsakir hinna ýmsu sjúkdóma.

Andmælendur eru dr. Stefan Ernst Luschnig, vísindamaður við Institute of Molecular Life Sciences, University of Zürich, Sviss, og dr. Þórarinn Guðjónsson, prófessor við Læknadeild Háskóla Íslands.

Leiðbeinandi var dr. María Leptin, forstöðumaður við European Molecular Biology Laboratory (EMBL) í Heidelberg, Þýskalandi. Í doktorsnefnd sátu dr. Arnar Pálsson, dósent við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, dr. Marko Kaksonen og dr. Stefano De Renzis, báðir vísindamenn við European Molecular Biology Laboratory í Heidelberg.

Dr. Eva Benediktsdóttir, dósent og deildarforseti Líf- og umhverfisvísindadeildar, stjórnar athöfninni.

Penninn er máttugri en lyklaborðið

Það er betra að læra með því að glósa en að hlusta. En þar sem tölvur hafa að miklu leyti komið í staðinn fyrir stílabækur, má spyrja hvort sé betra að læra með því að handskrifa glósur eða slá inn í tölvu?

Nýleg grein tveggja sérfræðinga við Bandaríska háskóla, Pam A. Mueller og Daniel M. Oppenheimer, lýsir þremur tilraunum sem tókust á við þessa spurningu.

Niðurstöðurnar eru skýrar.

Þeir sem handskrifa glósur ná betra valdi á staðreyndum og hugmyndum en þeir sem vélrita glósur.

Áhrifin hanskriftar á hugmyndir eru sterkari en á staðreyndir. Það er mikilvægt vegna þess að hugmyndirnar skipta oft meira máli en undirliggjandi staðreyndir. Í mínu fagi má t.d. segja að það skiptir ekki öllu máli hvað genin heita sem hafa áhrif á þroskun hjartans, en hvernig þroskunargen stýra mörkun, vexti og sérhæfingu hjartavefsins skiptir meira máli.

Athyglisvert er að þeir sem vélrita skrifa fleiri orð og vitna oft beint í fyrirlesarann. En á móti virðast þeir ekki ná að innbyrða, melta og endursegja grundvallaratriðin.

Munurinn á handskrift og vélritun var enn til staðar, jafnvel þótt að brýnt væri fyrir þeim sem vélrituðu að taka ekki nótur orðrétt, og reyna að greina grundvallaratriðin.

Sem stílabókafíkill þykja mér þessar niðurstöður ansi forvitnilegar. Glósutækni er mikilvægur eiginleiki, og það er möguleiki að nútímakennsla, með slæðum á netinu fyrir tímann og opnum tölvum hamli námi nemenda.

Ítarefni:

Pam A. Mueller Daniel M. Oppenheimer The Pen Is Mightier Than the Keyboard: Advantages of Longhand Over Laptop Note Taking Psychological Science June 2014 vol. 25 no. 6 1159-1168 doi: 10.1177/0956797614524581

Plat"vísinda"rit og svindl á alnetinu

Á alnetinu má finna margt misjafnt. Þar er ótrúleg gylliboð um frægð, fé og lengri útlimi. Þar eru einnig beitur fyrir vísindafólk, eða fólk sem heldur að það séu að stunda vísindi.

Vísindaleg samfélög og útgefendur birta tímarit sín á netinu, sum gegn áskrift en önnur ókeypis. Mörg þeirra sem ókeypis eru, rukka höfunda um vinnslugjald vegna kostnaðar við útgáfuna. Sjá t.d. Plos One

Frétt mbl.is um nýlega tilraun Alex Smolyanit­sky sem sendi bull rann­sókn­ til tveggja tímarita sem þóttust vera fræðileg – The Journal of Computati­onal In­telli­gence and Electronic Systems og Aper­ito Journal of NanoScience Technology.

Þau samþykktu uppspuna hr. Smolyanit­sky án athugasemda, sem segir okkur að yfirlestur og ritstýring hafi verið í skötulíki.

Það er hins vegar alrangt sem gefið er í skyn í frétt mbl.is að öll opin tímarit séu sama marki brennd.

Stór meirihluti þeirra er með afburða fagmennsku, og nokkur hafa unnið sér inn orð sem topp tímarit í sínum faggreinum.

Þeir sem falla í gildrur sem þessar og senda greinar í rusltímarit, standa ekki undir nafninu vísindamenn.

Þeir sem halda að brella Smolyanit­sky afhjúpi galla opinna tímarita oftúlka hrekkinn.

Til viðbótar, í umfjöllun mbl.is misritaðist titill greinarinnar, hann er “Fuzzy”, Homogeneous Configurations.

Ítarefni:

Arnar Pálsson | 4. mars 2013 Ný opin tímarit á sviði líffræði

Arnar Pálsson | 14. ágúst 2013 Jökli var rænt

Arnar Pálsson | 18. janúar 2012 Gömul viðskiptaveldi og nútíminn

Birtu rannsókn Simpsons persóna