Til heiðurs Arnþóri Garðarssyni

Áhugi á náttúrunni og lífverum kemur snemma fram hjá sumum. Arnþór Garðarsson hefur alla tíð heillast af fuglum, birti sína fyrstu grein 17 ára gamall og hefur aldrei slegið af. Nú lætur hann af störfum sem prófessor í líffræði eftir áratuga starf og laugardaginn 6 september verður haldin ráðstefna honum til heiðurs.

Ráðstefnan fer fram í Náttúrufræðihúsi Háskóla Íslands og stendur frá 9 til 16. Fyrirlesrarar kynna efni sem spanna álíka mörg viðfangsefni og Arnþór hefur rannsakað á ferli sínum. Nefna má að Þóra Ellen Þórhallsdóttir ræðir um landslagsvernd, Ólafur K. Nielsen ræðir um rjúpuna og Jón S. Ólafsson um botndýr í Mývatni. Mývatn hefur skipað lykilsess í starfi Arnþórs, og snúast mörg erindanna um rannsóknir á vistkerfi þess. Að siðustu er rétt að benda sérstaklega á erindi Árni Einarssonar mun fjalla um fæðukeðjur og Anthony Ives lýsir líkanisem lýsir sveiflum í stofni mýflugna í vatninu (sem þeir félagar birtu fyrr í ár, sjá eldri færslu). Einurð og framsýni ber frjóan ávöxt í vísindum. Þetta bendir einnig til þess að þeir kollegar þekki Mývatn all sæmilega.

Og öllum er sama?

Náttúran á sér fáa málsvara. Fólk fylkir sér um hvali og ljón, fiska og fiðrildi, en ósköp fáir eru til varnar þegar mosaþembum eða smádýrum á hafsbotni er ógnað.

Þóra Ellen Þórhallsdóttir kenndi okkur umhverfisfræði í Háskóla Íslands og meðal annars um ógnir sem steðja að óspilltum vistkerfum. Í Evrópu er erfitt að finna óspillt vistkerfi. Ísland er undantekning því enn finnast svæði hérlendis sem eru ómótuð af mannana völdum. Auðvitað hefur beit haft áhrif á gróðusamsetningu, sérstaklega dregið úr skógi en víðáttumikil óspillt svæði eru samt eitt af einkennum landsins.

Slíkar auðnir eru í sumra augum einskís nýtar en fágæti þeirra gefur þeim gildi. Um leið og síðasta auðnin er eyðilögð, af virkjun, vegi, línu, bústað, hóteli eða einhverju ámóta, munu allir skilja hvað við misst höfum.

Og sé erfitt að sannfæra fólk um að verja náttúru á landi, er það nánast ómögulegt þegar rætt er um vistkerfi hafs og stranda. Slík vistkerfi eru í mikilli hættu, bæði vegna loftslagsbreytinga en einnig vegna gamaldags mengunnar frá manninum. Innstreymi efnsambanda getur leitt til eitrunnar, eða ofauðgunar og þar með súrefnisþurrðar. Þannig verða til dauð svæði eins og breiðast nú út í Eystrasalti. Vandamálið er víðtækara eins og rætt er um í nýlegri grein eftir David Adam í the Guardian.

Við þurfum að vernda auðnina áður en hún deyr.

Eystrasaltið í hættu