Nýgræðingur sem skellti prófessor

Davíð rotaði Golíat. Hæstvirtur prófessor er afhjúpaður af nýgræðingi. Biblíusaga og saga úr nútímanum. Við elskum góðar sögur, sérstaklega óvænt endalok.

Bakgrunnur sögunnar er sálfræðirannsóknir Barböru Fredrickson, en hún hafði verið að leita orsaka mannlegrar velgengni. Tilgátan hennar var sú að nægilega mikil jákvæðni dugi til að yfirvinna erfiðleika og mislyndi, þannig að sumir einstaklingar blómstri.

Barbara starfaði með Marcial Losada, sem var viðskiptaráðgjafi með reynslu af líkanagerð, og þau settu fram nýstárlega kenningu í vísindagrein. Greinin hét  Positive Affect and the Complex Dynamics of Human Flourishing, og inntakið var það að velgengni einstaklinga ylti á hlutföllum (3 á móti 1) jákvæðra og neikvæðra þátta. Og að um óstöðugt jafnvægi væri að ræða, ef fólk væri með hátt hlutfall hlyti það velgengi, en hinir rynnu í ógöngur.

Fredrickson notaði þessa niðurstöðu og aðrar við skrif bókar sinnar um jákvæðni (positivity), þar sem þessu töfrahlutfalli var haldið á lofti (Top-Notch Research Reveals the 3-to-1 Ratio That Will Change Your Life).

Það var bara einn galli á gjöf Njarðar. Stærðfræðin í greininni var alger grautur.

Til að greina það þurfti nýgræðing í faginu, nánar tiltekið hinn 53 ára gamla Nick Brown sem fór í framhaldsnám seint á lífsleiðinni.

Andrew Anthony fjallar um þessa einstöku atburðarás í grein í The Observer nú um helgina.

Grein hans er fanta vel skrifuð og því best að ljúka þessari litlu ábendingu.

Bestu þakkir til Steindórs fyrir ábendinguna.

Andrew Anthony The Observer, 19 Jan. 2014

The British amateur who debunked the mathematics of happiness

The astonishing story of Nick Brown, the British man who began a part-time psychology course in his 50s – and ended up taking on America's academic establishment

Sturlað stigakerfi í HÍ

Það er gaman að keppa í íþróttum, handbolta, körfu eða pílukasti.

En það er mjög erfitt að bera saman íþróttir. Engri heilvita manneskju dytti í hug að bera saman handboltamann og körfuknattleiksmann, bara á fjölda skoraðra marka.

Engu að síður er svoleiðis kerfi við lýði í Háskóla Íslands. Þar er notað stigakerfi til að meta frammistöðu starfsmanna, borga launaauka, meta framgang í starfi, og við úthlutun styrkja.

Margir hafa kvartað yfir þessu vandamáli í mörg ár, og yfirvöld HÍ segja kerfið í endurskoðun (á hverju ári). En ekkert gerist, nema hvað óánægjan magnast (hjá þeim sem eru hlunfarnir af kerfinu).

Einar Steingrímsson ritar grein í tímaritið Þjóðmál um stigakerfi HÍ og rannsóknarframmistöðu mismunandi sviða HÍ. Þar fjallar hann sérstaklega um hið sturðala stigakerfi í HÍ. 

Árið 2006 setti HÍ sér það háleita markmið að komast í röð hundrað bestu háskóla heims, á listum sem leggja mikla áherslu á gæði og styrk rannsókna.  Þessi stefna var unnin innan skólans, undir forystu rektors, Kristínar Ingólfsdóttur, og með þátttöku akademískra starfsmanna, og hlaut mikinn hljómgrunn.  Forystu skólans hefði verið í lófa lagið að fylgja þessari stefnu, hefði hún kært sig um það.  Hún hefur hins vegar ekkert gert til að breyta helstu hvötunum í starfi skólans, því stigakerfi sem mat á umfangi og gæðum rannsóknaframlags einstakra starfsmanna er byggt á.

 

Það er nógu slæmt að þetta stigakerfi ríkisháskólanna byggir nánast eingöngu á baunatalningu, þ.e.a.s. á talningu á fjölda birtra greina, ráðstefnufyrirlestra o.s.frv. Það er vissulega rétt að mjög fáar birtingar vísindamanns eru undantekningalítið merki um lítið vægi, en það er hins vegar lítil fylgni milli magns og gæða þegar komið er yfir ákveðið lágmark í birtingatíðni.  Stigakerfi af þessu tagi eru nánast óþekkt í sæmilegum háskólum erlendis, af augljósum ástæðum: Gæði akademískra starfsmanna eru metin af sérfræðingum á hverju sviði fyrir sig, bæði þegar um er að ræða framgang (úr lektors- í dósents- og svo í prófessorsstöðu) og beint eða óbeint þegar laun eru annars vegar.  Engu reyndu háskólafólki dettur í hug að hægt sé að meta gæði rannsóknastarfs með því einu að telja birtar greinar og annað sem  beinlínis er hægt að kasta tölu á.

 

Það sem verra er, stigakerfið er þannig gert að það fást að jafnaði fleiri stig fyrir grein sem birt er í íslensku tímariti en í einhverju af þeim alþjóðlegu tímaritum sem mestrar virðingar njóta (eins og t.d. Nature).  Það er fráleit stefna að birta á íslensku greinar sem eiga að vera framlag til vísindasamfélagsins, á sviðum sem eru alþjóðleg í eðli sínu, en það gildir um langflest fræðasvið, þar á meðal nánast öll mennta- og félagsvísindi.  Staðreyndin er auðvitað sú að mikill fjöldi akademískra starfsmanna í HÍ ræður alls ekki við neinar rannsóknir sem ná máli á þeim alþjóðavettvangi sem skólinn vill gera sig gildandi á. Samt sem áður er ekki nóg með að allt þetta fólk fái stóran hluta launa sinna fyrir að stunda rannsóknir, heldur eru beinlínis sett á laggirnar tímarit sem eru úr öllum tengslum við alþjóðafræðasamfélagið, og því algerlega gagnslaus þessu samfélagi, til að hægt sé að veita undirmálsfólkinu framgang allt upp í prófessorsstöðu, og hækka laun þess umtalsvert.  Enda er fjöldi prófessora við HÍ sem nánast ekkert hafa birt á alþjóðavettvangi, og þar með ekkert birt bitastætt, á áratugalöngum ferli.

 

Þetta stigakerfi hvetur starfsmenn annars vegar til að skrifa gagnslausar greinar sem ekki ná máli alþjóðlega, af því auðvelt er að fá þær birtar á Íslandi, og hins vegar hvetur það til framleiðslu á magni, en ekki gæðum.  Það er sérstaklega kaldhæðið að færasta vísindafólkið leggur langflest áherslu á gæði, og forðast óþarfa magn, enda kostar dýrmætan tíma að framleiða slök vísindi, þótt það sé afar auðvelt fyrir sæmilegt vísindafólk að fjöldaframleiða ómerkilegar greinar og fá birtar á alþjóðavettvangi.

Þessi greining hans er mjög nærri lagi, og við háskólamenn verðum að takast á við vandann og krefjast breytinga.

Einar reynir síðan að greina orsakir vandands, og bendir á smákóngaveldi, ranga stefnu stjórnvalda og áherslu yfirstjórna menntastofnanna á ímynd ofar efni. Það er nokkuð víst að öll þessi atriði skipta máli, og líklega fleira til.

Ítarefni:

Einar Steingrímsson (Eyjan.is 21. janúar 2014) Vondir háskólar, viljalaus stjórnvöld

Eftirfarandi grein birtist í  desemberhefti tímaritsins Þjóðmála, 4. hefti 9. árgangs. 

Arnar Pálsson  | 20. apríl 2011 Glansandi mynd...

Arnar Pálsson | 4. október 2012  Decode dregur upp Háskóla Íslands